ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 415

حرف جدایی می‌اندازد.

اولا: کلماتی که به علت رابطه صوتی، متصل نوشته می‌شوند

مثالهای قسم اول معمولا در این جهت مشترک هستند که حرف اول که آخر کلمه اول است نون ساکن یا میم ساکن است و بعد از آن نون یا میم یا لام است. از جمله مثالها اینهاست:

1. (أن لا) که در همه جا بدون نون رسم شده (ألّا) مگر در ده مورد که در آنجا با نون رسم شده (أن لا) و این مطابق با اصل وضع دو کلمه است، مانند وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَیْهِ (9/ 118) «1».

2. (من ما) همه جا بدون نون و به صورت (ممّا) رسم شده است مگر در سه مورد که در آنها با نون نوشته شده، مانند: فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ (4/ 25) «2» ابو عمرو دانی گفته است: و اما کلمات (من مال اللّه) یا (من ماء) و مانند آنها که (من) بر اسم ظاهر داخل شده همیشه جدا نوشته می‌شود، و اگر (من) به (من) داخل شود، مانند: (ممّن منع) و (ممّن افتری) در تمام مصاحف متصل نوشته می‌شود و نون حذف می‌گردد. ضمنا در سوره طارق (86/ 5) به این صورت نوشته شده: (ممّ خلق) «3».

3. (عن ما) در همه جای قرآن بدون نون و به شکل (عمّا) آمده مگر در یک مورد و آن در سوره اعراف (7/ 166) می‌باشد عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ که با نون رسم شده است و هر کجا که کلمات (عن من) جدا نوشته شده و این عبارت در قرآن فقط در دو جا آمده است:

یکی در سوره نور (24/ 43) وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ و دیگر در سوره نجم (53/ 29) فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّی عَنْ ذِکْرِنا «4».

4. (إن ما) در قرآن فقط در یک مورد با نون آمده و آن سوره رعد (13/ 40) می‌باشد

__________________________________________________
(1) بنگرید به: ابن ابی داود: ص 108 و ابوبکر انباری: ج 1، ص 145 و مهدوی: ص 81 و دانی: المقنع، ص 68 مواردی که جدا نوشته شده عبارتند از: (7/ 105 و 169، 11/ 14 و 26، و 22/ 46، 36/ 60، 44/ 19، 60/ 12، 48/ 24).
(2) دو مورد دیگر عبارتند از: روم 30/ 28 و منافقین 63/ 10.
(3) المقنع، ص 69 و نیز بنگرید به: ابن ابی داود: ص 111 و مهدوی: ص 82.
(4) رجوع شود به: دو مصدر سابق به ترتیب ص 82 و ص 71.