ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 542

را زیر علامت تشدید و روی حرف می‌گذارند. «1»

علامت تشدید را در مصحفی که ابن بواب نوشته به شکل سرشین می‌بینیم و همین طور است در مصحف منسوب به (امام) جعفر صادق (علیه السلام) در مصحف نوشته شده در سال 499 ه که در دار الکتب المصریه نگهداری می‌شود، و نیز در مصحفی که به خط مغربی نوشته شده و به قرن هشتم مربوط است و ذکر آن گذشت.

3. علامت مد

اگر پس از حروف سه گانه مد، یعنی الف و واو و یاء، همزه یا حرف ساکنی باشد، مانند: (خائفین، قروء، الضالین، حادّ اللّه) طول حروف مد اضافه می‌شود و برای این حالت علامتی تعیین شده که دانی می‌گوید آن کشیده‌ای به رنگ قرمز است که دلالت بر افزایش آنها می‌کند «2» و ابن وثیق گفته: «صورت مد به رنگ قرمز است و مانند میم کوچک کشیده شده است که در آخر آن دال کوچکی است به این شکل (مد) و محل آن حروف مد و لین است ...) «3» علامت مد در یک مصحف قدیمی که به خط مغربی در سال 557 هجری نوشته شده آمده است که تا حد زیادی به کلمه (مد) کوچک شباهت دارد که بالای حرف یا محل مد قرار گرفته است. «4» همچنین همین شکل را در مصحف دیگری که در قرن هشتم هجری نوشته شده می‌بینیم «5» و آن را در مصاحف دیگر که متأخر هستند به صورتی می‌بینیم که گویا بقیه‌ای از کلمه (مد) با حذف سر میم و انداختن سر دال است. «6» دانی تصریح کرده که محل علامت مد مستقیما بالای حروف سه‌گانه واو و یاء و الف است. «7»

__________________________________________________
(1) صبح الاعشی، ج 3، ص 167.
(2) المحکم، ص 54.
(3) لوح 34.
(4) بنگرید به: موریتز: لوح 34.
(5) نمونه‌ای از این مصحف را در: ناجی زین الدین: مصور الخط العربی، شکل 231، ص 71 بینید و بنگرید به موریتز: لوح 86 و 88.
(6) ناجی زین الدین: مصور الخط العربی، شکل 699، ص 246.
(7) المحکم، ص 55.