ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 57

میم «الف» اضافه شده و در عین حال، ارتباط دو حرف هم باقی مانده است.

در نامه هرقل که تصویر آن اخیرا منتشر شده است، نمونه‌های پیشرفته‌تری در رسم «الف» وجود دارد، زیرا که «الف» در تمام کلماتی که در آنها «الف» وسط آمده به صورت معمول نوشته شده است «سلام، الاسلام» یا «اهل، تعالوا، اربابا» و این پدیده‌ای است که موجب توجه و دقت است.

نامه نجاشی نیز همین حالت را دارد و تمام کلماتی که دارای الف وسطی است، الف در آنها ثبت شده است «سلام، الاسلام، القاها، الموالاة، طاعته» همچنین در این نامه می‌بینیم که همزه وصل از کلمه «ابن» در «عیسی بن مریم» حذف شده است، البته باید تذکر بدهیم که بعضی از کلمات در این نامه‌ها، محو و یا مغشوش شده و خواندن آنها ممکن نیست.

دوم: ویژگیهای کتابت عربی پیش از رسم عثمانی‌

در اینجا برای ما اهمیت ندارد که درباره نوع خط نقوش و نوشته‌های پیش از رسم عثمانی، سخن بگوییم و اینکه آیا این خط، به موج‌دار بودن و ملایم بودن، میل داشت و یا به خشکی و خشونت مایل بود، یعنی اینکه آیا این خط، به کوفی و یا نسخ مایل بود و یا آمیزه‌ای از این دو بود؟ «1» البته این بحث در بررسی فنی خط عربی و تاریخ تطور آن که اکنون موضوع بحث ما نیست، اهمیت دارد، به همان اندازه که برای ما سخن گفتن از رابطه علامتهای نوشتاری با صداهای لغوی و میزان وفاداری این علامتها به این صداها و نیز چگونگی پی در پی آمدن این علامتها در داخل کلمات و ارتباط آنها با یکدیگر، اهمیت دارد.

دانشمندان، صداهای لغوی را به طور کلی به دو قسم مهم تقسیم می‌کنند: «2»

__________________________________________________
(1) قلقشندی، ج 3، ص 5، حسن هواری، ص 1188، بلا شر، ج 1، ص 72، طاهر احمد مکی، ص 57- 59 و نیز:

16. p, ttobbA. N، 213- 212. ppregniriD

(2) به کارگیری دو اصطلاح که نشان دهنده اصطلاح غربی (tnanosoC) و (lewoV) نزد دانشمندان آوا شناسی باشد، از مشکلات مهمی است که محقق عربی با آن مواجه است. در اینجا ما در صدد تحقیق درباره تعبیراتی که پیشینیان در این باره داشتند و تعبیراتی که دانشمندان معاصر عربی آنها را به کار می‌برند، نیستیم. در این باره بنگرید به: محمود سعران، علم اللغة مقدمه للقارئ العربی، دار المعارف مصر، 1962 م، ص 26- 32، عبد الصبور شاهین، مقدمه کتاب «العربیة الفصحی»، بیروت،