ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 595

سپس بر من آشکار شد که این عقیده، خطاست و من از آن توبه می‌کنم و خود را از آن دور می‌سازم و از آن به خداوند تبری می‌کنم، زیرا که مصحف عثمان حق است و خلاف آن روا نمی‌باشد و قرائت غیر آن جایز نیست.» «1» و ابوبکر انباری کتابی در لزوم پیروی از مصحف امام تألیف کرده است «2» و شاید موضوع آن رد ابن شنبوذ و تأکید بر وجود ترک قرائت مخالف با خط مصحف عثمانی باشد.

ثالثا: موافقت با قواعد عربی‌

ثالثا: موافقت با قواعد عربی

قرآن کریم نازل شد در حالی که عربها با لهجه‌ای که آن را از گذشتگان به ارث برده بودند و راه و رسم آن را می‌شناختند، تکلم می‌کردند. و مسلمانان نخستین قرآن کریم را که بر پیامبر (ص) نازل شده بود با زبان خودشان شنیدند و نزول قرآن مطابق هفت حرف این فرصت را به آنها داد که هر کس نمی‌توانست آن را مطابق یک حرف و لهجه تلاوت کند، با لهجه‌ای که می‌تواند بخواند. اما گذشت سالها در قرن اول هجری و قرنهای بعدی و گسترش اسلام و پذیرش آن از طرف گروههای مردم سبب شد که بعضی از کسانی که به موضوع لغت و سلامت آن می‌اندیشیدند، به فکر تدوین قواعد لغت بیفتند و در این راستا نخستین گام را ابو الاسود دئلی با نقطه‌گذاری مصاحف برداشت و شاگردانش کار او را دنبال کردند و این، تاریخی دارد که مفصل‌تر از آن است که در اینجا ذکر شود. و همین اقدام به بررسی و تحلیل لغت وضع قواعد آن منتهی گردید. چیزی که در این میان قابل توجه است این است که تلاشهای مزبور که نماینده کامل آن کتاب سیبویه است، به ذکر مثالهای یکنواخت و همانند می‌پردازد و هر چه را که مخالف با آن باشد شاذّ قلمداد می‌کند که باید حفظ گردد اما نباید به آن قیاس شود. و این روشی بود که هدف از آن آسان کردی تعلیم لغت بود و برای این هدف روش مناسبی بود، ولی معیار قرار دادن قواعد مطّردی که در کتب نحو می‌بینیم، برای بررسی خصوصیتهای لغوی که سابق بر تاریخ وضع این قواعد هستند و به زمانی مربوط می‌شوند که مردم بدون تأثر از قواعد نحوی یا منطق لغوی وضع

__________________________________________________
(1) الفهرست، ص 32.
(2) بنگرید به: الازهری: ج 5، ص 14.