ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 652

عملته) با هاء خوانده است. «1» بنابراین عاصم از طریق ابوبکر با مصحف شهر خود موافق و از طریق حفص غیر موافق است.

و نیز در مصحف کوفه در سوره مؤمن (40/ 26) أَوْ أَنْ یُظْهِرَ فِی الْأَرْضِ الْفَسادَ با الفی قبل از واو آمده ولی در سایر مصاحف (و ان یظهر) بدون الف آمده است «2» و این در حالی است که کوفی‌ها و یعقوب بصری (أو أن) «3» خوانده‌اند. بنابراین یعقوب با مصحف بصره موافق نبوده است.

و نیز در سوره زخرف (43/ 71) در مصاحف عراق و مکه «و فیها ما تشتهی الانفس» بدون هاء آمده ولی در مصاحف مدینه و شام (تشتهیه) با اثبات هاء آمده است «4» و این در حالی است که دو قاری مدینه و ابن عامر و حفص از عاصم (تشتهیه) با هاء بعد از یاء خوانده‌اند «5» و بدین‌گونه عاصم از طریق حفص با مصحف کوفه مخالف است.

به نظر می‌رسد مواردی که هجای آنها در مصاحف شهرها مختلف است در دوره‌های بعدی مطابق با قرائت آن قاری که مصحف با قرائت او ضبط می‌شد نوشته شده است و این موضوع را در مصحفی که در سال 1923 میلادی مطابق با 1342 هجری در مصر تحت نظارت گروهی از علما چاپ شده و پیش از این آن را معرفی کردیم، می‌یابیم، زیرا در شناسنامه مصحف چنین آمده: «اما حروف اندکی که هجای مصاحف در آنها مختلف است، از هجای غالب پیروی شد. با رعایت قرائت آن قاری که مصحف برای بیان قرائت او نوشته می‌شود.» «6» و برای همین است که در این مصحف وَ ما عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ (یس 36/ 35) با هاء نوشته شده در حالی که در مصاحف کوفه بدون هاء است، و نیز فِیها ما تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ (زخرف 43/ 71) با هاء نوشته شده که با مصاحف کوفه مخالف است. این

__________________________________________________
(1) ابن مجاهد: ص 540 و دانی: التیسیر، ص 184 و ابن الجزری: النشر، ج 2، ص 353.
(2) دانی: المقنع، ص 106.
(3) ابن الجزری: النشر، ج 2، ص 365
(4) بنگرید به: ابو عبید: فضائل القرآن، لوح 45 و ابن ابی داود: ص 47 و مهدوی: ص 120 و دانی: المقنع، ص 107 و ابن الجزری: النشر، ج 2، ص 370.
(5) ابن مجاهد: ص 588 و دانی: التیسیر، ص 197 و ابن الجزری: النشر، ج 2، ص 370.
(6) بنگرید به: ص (ج- د) از شناسنامه مصحف در پایان آن.