ترجمه رسم الخط مصحف‌ صفحه 96

گفت: «1» «در مسجد نشسته بودیم و عبداللّه قرائت قرآن می‌کرد که حذیفه آمد و گفت: این قرائت، قرائت ابن ام عبد و قرائت ابو موسی اشعری است، به خدا سوگند اگر زنده بمانم و نزد عثمان بروم، به او پیشنهاد خواهم کرد که قرائتها را یکی کند» و در روایت دیگری آمده است که گفت: «پیش حذیفه و ابو موسی و عبد اللّه بن مسعود نشسته بودم، حذیفه گفت: اهل بصره قرآن را به قرائت ابو موسی می‌خوانند و اهل کوفه به قرائت عبد اللّه، به خدا قسم اگر نزد خلیفه بروم به او پیشنهاد خواهم کرد که این مصحفها را در آب بشوید.»

طبری و ابن ابی داود از ایوب سختیانی (68- 131 ه) نقل می‌کنند که ابو قلابه (متوفی میان سالهای 104 و 107 ه) گفت: «2» در خلافت عثمان معلمی قرائت شخصی را تعلیم می‌کرد و معلمی دیگر قرائت شخصی دیگر را تعلیم می‌داد و کودکان آنها را می‌آموختند و میان آنها اختلاف می‌افتاد و این اختلاف به گوش معلمان می‌رسید. ایوب می‌گوید: بیش از این نمی‌دانم که گفت: بعضی از آنها بعضی دیگر را به خاطر قرائت تکفیر می‌نمودند.

موضوع به گوش عثمان رسید، پس خطبه‌ای خواند و گفت: «شما که نزد من در قرآن اختلاف می‌کنید و آن را غلط می‌خوانید، مردم شهرهایی که از من دور هستند بیشتر در قرآن اختلاف خواهند کرد و آن را غلط خواهند خواند. ای اصحاب محمد همگی جمع شوید و برای مردم نسخه‌ای را که امام و پیشوا باشد بنویسید.»

و بدین گونه انگیزه‌های بسیاری سبب شد که عثمان به این فکر بیفتد که مردم را بر مصحف واحدی که رسم و هجای آن یکی باشد وادار کند و آنها را بر یک قرائت جمع نماید، قرائتی که عمومی است و عموم صحابه در مدینه و شهرهای دیگر آن را قبول دارند و آن همان قرائت زمان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم بود که زید آن را در خلافت ابوبکر نوشته بود.

ثانیا: پایان کار و مباشران آن‌

اولین اقدامی که خلیفه سوم برای انجام این کار به عمل آورد، این بود که در مدینه برای مردم که بسیاری از صحابه در میان آنها بودند خطبه‌ای خواند و با آنها مشورت نمود و آنها

__________________________________________________
(1) بنگرید به: المصاحف، ص 14- 13.
(2) طبری: تفسیر، ج 1، ص 61 و ابن ابی داود ص 21 و بنگرید به: دانی: المقنع ص 7.