تاریخ و ذوالقرنین جلد 1 صفحه 78

خاک یکسان کرد. همایون را که اسم برخلاف مسمّی بود از حلیه بصر عاری (1) و مانند اعمام و بنی اعمام (2) در قلعه بالاحصار، حصاری ساخت. محمود و فیروز، کار را نه بر وفق مرام دیدند و رخت از آن ورطه بلا بیرون کشیدند. چون از یمن تفضلات الهی و نیروی اقبال بی زوال شاهنشاهی، چراغ این دولت خداداد را افروخته دیدند و جسم مخالفین شوکت جاوید را پروانه وار سوخته، حصول مقاصد را موقوف به اعانت کارگزاران دولت علیّه یافتند و با هزار امیدواری به عزم تقبیل عتبه علیّه شتافتند. پس از وصول به دار العباده یزد، اسماعیل آقای مکری، نایب ایشیک آقاسی (3) درگاه معلی، مأمور به مهمانداری آمد و به حکّام (4) عرض راه از دار العباده تا دار الخلافه احکام قضا نظام صادر شد [39] و در باب رعایت آداب حرمت نسبت به ایشان، به طوری که سزاوار شأن سلاطین ذی شان است، فرمایشات رفت. حسب الاشاره لازم البشاره میزبان به دار العباده یزد روان و آن دو شاهزاده آزاده با کامران میرزای ولد محمود میرزا، به درگاه عالمیان پناه شتابان آمدند.

در روز ورود به دار الخلافه، چراغعلی خان نوایی قوریساول باشی (5)، که امیری باشکوه و مشیری دانش پژوه بود، حسب الامر شاهنشاه تاجدار به استقبال شاهزادگان عالی تبار شتافت و پس از حضور تشرف به انجمن بار (6) خسروانی خسرو تاجدار، کمال عزت و احترام به ایشان ارزانی و قریب به مسند خلافت اذن جلوس حاصل و این عزّت مکتسب به حرمت موروث متواصل شد. شاهنشاه صاحبقران، ایشان را پرسش و نوازشی ملوکانه نمود و به وعده های کریمانه امیدوار فرمود. چراغعلی خان مزبور بهز)

1- . کور کرد
2- . عموها و پسر عموها
3- . نایب ایشیک آقاسی باشی، که رئیس کل یساولان صحبت و ایشیک آقاسیان دیوان، قاپوچیان و یساولان و جارچیان دیوان و امور و تنسیق مجلس از جماعت مجلس نشین، ترتیب نشستن مجلس نشینان و ایستادگان مجلس از اعلی تا ادنی بود، او را باید رئیس کل تشریفات دربار دانست.
4- . ملّی: (حنگام)
5- . قور در لغت به معنای سازوبرگ است و یساول از ریشه مغولی یساYasaبه معنی قانون یا فرمان آمده و به معنی افراد و مأمورانی است که اوامر و فرمانها را در حضور سلطان اجرا می کردند و همگی تحت فرمان قوریساول باشی یا یساولان قور خدمت می نمودند. در تذکره الملوک این سمت مبهم ذکر شده ولی یساول باشی از زمره افراد تحت ایشیک آقاسی باشی بوده است. (ر. ک: سازمان اداری حکومت صفوی، صفحه 87 و 121)
6- . ملّی: (انجمن باز)