تاریخ و ذوالقرنین جلد 2 صفحه 295

باب اول در ذکر شمایل موزون و اخلاق حسنه آن شهریار معدلت مشحون

اشاره

و در آن دو فصل است:

فصل اول در ذکر شمایل موزون آن برگزیده خالق بی چون است.

بدان که خداوند آب و خاک را آفریننده انجم و افلاک تا ذات کامل الصفاتی را مستجمع جمیع محاسن و محامد ظاهری و باطنی نبیند، بدون جهت او را در مقام فرمانروایی کائنات برنگزیند. (1) فرمانروایی در کاینات برتری ذات و صفات درکار است و برتری سلاطین با تمکین را در ذات و صفات، وجود ملکوتی انتساب سزاوار. و للّه الحمد که آن سلطان عادل را به علاوه محاسن باطنی، حسن ظاهری به مثابهی بود که خرد خرده بین از طرز آن شمایل موزون و حسن روزافزون، انگشت حیرت بر دهان و آیه وافی هدایه (فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ) (2) بر زبان. طلعتش مهری فروزان و قامتش سروی خرامان بود که جان مشتاقان آن را به منزله حربا و قلب گرفتاران این را به مثال قمری در دام. هرگاه خواهد صفت سر تا پای همایون را جزءا فجزءا بیان نماید، کلک دو زبان به زاویه عجز و نقصان گراید.

مختصر کلام آن که، هرگاه شخص مجهول الحالی از غربای ممالک بعیده، آن4.