تاریخ و ذوالقرنین جلد 2 صفحه 316

شمار. عدد بنین و بنات بلافصل و زاده از صلب و بطن شاهزادگان پاک اصل که درین رساله به تحریر آمد، بجز نبایر نوّاب شاهزادگان، موازی هفتصد و هشتاد و چهار نفر است که هریک در جای خود تفصیل داده خواهد شد.

اگر [این بنده] می خواست به تذکار اسامی و احوال سایر نوّاب شاهزادگان پردازد، یا همان عدد به تنهایی را مذکور سازد، اولا تعداد ایشان ناممکن بود و ثانیا کلک دو زبان، ازین کار بی حاصل که به قانون تسلسل مقابل است، اعراض می نمود. اسامی و احوال این پنجاه و هفت نفر از نوّاب [524] شاهزادگان ذکور که چهار نفر از ایشان متوفی می باشند، از قراری است که ایراد می گردد:

اوّل: نایب السلطنه

العلیه ولیعهد دولت علیه عباس میرزا (1)

در سنه یک هزار و دویست و سه در قصبه معموره (نوا) که در بدایت دولت قاجار ییلاق آن دودمان عالی مقدار بود، از بطن برگزیده صبیّه محترمه امیرکبیر محمد قلی خان دولوی قاجار (2) به عرصه وجود خرامید و از سلطان سعید شهید بزرگوار محمد شاه قاجار- انار الله برهانه- ملقب به ولیعهد دولت پایدار گردید. مجاهدات او با طوایف روسیه روسیَه و افاغنه و ترکمانیه از قراری است که در اصل تاریخ مرقوم قلم عنبرین شیم گشته و آوازه جلالت و شهامتش از فرط اشتهار از گنبد دوّار درگذشته است.

سالیان دراز مملکت آذربایجان به تیول ابدی او مقرّر و پس از چندی ولایات شهرزور و سلیمانیه و کوی و حریر و زهاب و احشامات بابان و جاف و همچنین ولایات همدان و گروس و قراگوزلو نیز ضمیمه آن کشور، و مملکت خراسان و دار العباده یزد و دار الامان کرمان نیز شمشیر و تدابیر او را مسخّر آمد.د.