- پیشگفتار [مسؤول سمینار دکتر محمد حسن شجاعی فرد] 1
- بخش اوّل زندگینامه و آثار 8
- مدخلی بر احوال و آثار طبری همراه با متن «جامع البیان عن تأویل آی القرآن» 9
- اشاره 9
- در ری: 12
- طبری: سفرها و کوچهایش برای فراگیری علم 12
- در نخستین رحله به بغداد: 13
- بازگشت دوباره به بغداد: 13
- در راه سفر به مصر: 14
- قناعت و مناعت طبری 15
- طبری، دانشمندی کوشا و نستوه و پرکار: 17
- طبری و حنابله 18
- چرا طبری از آمل به بغداد بازگشت؟ 19
- طبری و تأسیس مذهب یا تجدید و بازسازی دین 21
- پیروان مذهب جریری و مساعی آنها در نشر این مذهب و دفاع از آن 22
- مسأله عدم صحت انتساب کتاب «بشارة المصطفی» به طبری 25
- تضلّع طبری در قرائت و تلاوت و تجوید و تفسیر و سایر علوم قرآنی 26
- ب. تفسیر و سایر علوم قرآنی و اسلامی: 27
- طبری و کتاب تفسیرش جامع البیان عن تأویل آی القرآن 30
- ستایش علما و مفسران از جامع البیان طبری و کارآیی او در تفسیر 32
- نگاهی بر پاره‌ای از مقدمه و متن تفسیر طبری 39
- موضع نااستوار طبری در برابر مسأله وجود معرّبات در قرآن کریم 40
- الف. استشهاد به آیه‌های قرآن: 40
- ب. ملازمه میان سبک و اسلوب قرآن و تک واژه‌های آن: 41
- پ. تأویل ناروای طبری درباره گفتار پیشینیان: 42
- ت. تجسمهای طبری در استدلال یا اطنابی ممل و مبتنی بر احتمال: 43
- خرده‌گیریهایی بر طبری در رابطه با انکار وجود معرّبات در قرآن 45
- طرفداران وجود معرّبات در قرآن کریم 48
- ب. بطلان ملازمه میان سبک و اسلوب زبان و تک‌واژه‌های آن 51
- د. اطنابی که طبری در سراسر تفسیر خود بدان دچار آمده است 52
- ج. تأویل ناروای طبری درباره گفتار پیشینیان 52
- اشتباهی تاریخی که به لغزش دیگران بارور گشت 54
- یادداشتها 58
- نکاتی از سرگذشت و آثار و شیوه تاریخنگاری طبری [دکتر سید محمّد دامادی] 63
- اشاره 63
- الف- مقدمه 64
- ب- طبری، مظهر اوصاف و کمالات اسلامی 67
- ج- طبری در قلمرو زندگانی فردی 69
- د- طبری در رهگذر زندگانی اجتماعی 69
- ه- سبک و شیوه حاکم بر آثار طبری 70
- و- روش طبری در تفسیر 71
- ز- تاریخنگاری طبری 73
- یادداشتها 77
- برگزیده مراجع و منابع 79
- بخش دوّم فقه و تفسیر 81
- مقدّمه 82
- [ادب نقد] آیت اللّه عبد اللّه جوادی آملی حوزه علمیه قم 82
- فصل یکم: سیره تفسیر طبری 85
- فصل دوم: معرفت خدای سبحان در تفسیر طبری 86
- فصل سوم: معرفت وحی و رسالت در تفسیر طبری 91
- فصل چهارم: معرفت امامت در تفسیر طبری 100
- فصل پنجم: معرفت مسائل فقهی در تفسیر طبری 113
- یادداشتها 127
- اشاره 131
- آغاز وحی و بعثت پیامبر (ص) در تاریخ و تفسیر طبری (بررسی و نقد) [حجة الاسلام و المسلمین علی دوانی] 131
- پیشگفتار 132
- تاریخ و تفسیر طبری 134
- احادیث آغاز وحی در تاریخ و تفسیر طبری 135
- بررسی و نقد حدیث به وسیله علامه شرف الدین عاملی 136
- نقد حدیث از دید ما 138
- نقد حدیث 139
- حدیث دوم 139
- حدیث سوم 140
- نقد حدیث 143
- حدیث چهارم 144
- نقد حدیث 145
- حدیث پنجم 145
- نقد حدیث 146
- حدیث ششم 146
- حدیث هفتم 147
- نقد حدیث 147
- حدیث هشتم 148
- نقد حدیث 148
- نقد حدیث 149
- حدیث نهم 150
- نقد حدیث 150
- حدیث دهم در تفسیر طبری، به نقل بلعمی 151
- نقد حدیث 153
- احادیث آغاز وحی در منابع دیگر 154
- بررسی و نقد آنها 155
- انعکاس احادیث آغاز وحی و بعثت پیامبر (ص) در اندیشه‌های خود و بیگانه 157
- واقعیت آغاز وحی و بعثت پیامبر (ص) در منابع شیعه امامیه 160
- امیر المؤمنین (ع) و مسئله آغاز وحی 161
- گفتار پیشوای دهم امام هادی علیه السّلام 162
- توضیح مطلب 164
- امام صادق (ع) و آغاز وحی 165
- آغاز وحی در حدیث ابن عباس به روایت شیعه 165
- توضیح 166
- پایان بحث و نتیجه‌گیری 171
- کدام سوره برای نخستین بار نازل شد؟ 174
- آیا بسم اللّه جزء قرآن است یا پیغمبر افزوده است؟ 175
- بسم اللّه را باید به جهر یا اخفات خواند، یا حذف کرد؟ 178
- نتیجه بحث 180
- یادداشتها 181
- آیات احکام از تفسیر طبری [سید حمد طبیبیان] 183
- اشاره 183
- آیات و احکام به ترتیب توالی سور و آیات قرآنی: 193
- آیات احکام به ترتیب الفبایی: 195
- یادداشتها 198
- تفسیر طبری در نقد و بررسی [دکتر محمد فاضلی] 200
- اشاره 200
- یادداشتها 227
- اشاره 232
- روش تفسیری طبری [علیرضا میرزا محمّد] 232
- بحث در نخستین تفسیر مدوّن 234
- درآمدی بر شناخت تفسیر طبری 235
- تفسیر طبری از دیدگاه دانشوران 238
- شیوه طبری در تفسیر 241
- مختصّات تفسیر طبری 244
- الف- بعد قرآنی 247
- ب: بعد روائی 252
- نقد و تحلیل 254
- یادداشتها 259
- منابع تحقیق 265
- اشاره 268
- ترجمه آیات تفسیر طبری 1 و ابو الفتوح رازی [دکتر محمّد ناصح] 268
- مواد مشترک در هر دو اثر: 283
- موارد اختلاف در هر دو اثر: 283
- یادداشتها 285
- اشاره 286
- طبری و ابو الفتوح [دکتر محمد جعفر یاحقی] 286
- الف: مباحث لغوی 293
- ب: مسائل نحوی 294
- ج: مباحث فقهی 295
- د: قصص و تاریخ 297
- یادداشتها 299
- بخش سوّم تاریخ و اسطوره 300
- مکتب تاریخنگاری طبری [دکتر صادق آئینه‌وند] 301
- اشاره 301
- منابع طبری در تدوین تاریخ: 305
- روش تألیف 307
- امتیازات تاریخنگاری طبری 312
- نقاط قوّت و ضعف طبری: 312
- ایرادهایی که بر او گرفته‌اند 313
- مقبولیّت کار او در نزد مورخان 314
- یادداشتها 315
- کتاب‌شناسی «منابع مقاله» بر حسب الفبایی نام مؤلف 316
- اسطوره در تاریخ [مینو امیر قاسمی] 318
- اشاره 318
- کتابهای مورد استفاده در تهیه مقاله: 324
- یادداشتها 324
- دوره اساطیری ایران در تاریخ طبری [دکتر علی بلوکباشی] 325
- اشاره 325
- طبری: نگارش تاریخ برپایه اسطوره 331
- زمینه اجتماعی اسطوره‌ها 335
- خاستگاه اسطوره‌ها 337
- طبری: نگرشها و برداشتها 338
- اسطوره: واهی یا واقعی بودن 339
- طبری: روش تاریخنویسی 341
- منابع فارسی 343
- ب- مقالات 344
- نقش تاریخ در تفسیر طبری [دکتر مهدی تدیّن] 346
- اشاره 346
- یادداشتها: 364
- اشاره 365
- جایگاه طبری در تاریخنگاری اسلامی [دکتر ناصر تکمیل همایون] 365
- مدخل 366
- باب یکم زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی تاریخنگاری اسلامی 368
- 1- تعلق تاریخ به سرگذشت یک قوم و نژاد 369
- 2- شکل‌یابی تاریخ در ارتباط با حکومت 369
- 3- سلطه باورهای ارزشی- اجتماعی 369
- 4- نقصهای فرهنگی و علمی 370
- 1- تاریخنگاری در تمدن اسلامی و ادوار آن 370
- الف- ریشه‌های عربی 372
- 2- شکل‌گیریهای آغازین 372
- ب- منابع یهود و نصارا 373
- ج- نفوذ فرهنگی ایران 374
- 3- نظام‌یابی تاریخی 375
- 4- متقدمان راهگشا 376
- نتیجه‌گیری 377
- باب دوم زندگینامه علمی و فرهنگی طبری 378
- 1- خاستگاه و کوششها 379
- ب- اقامت در بین النهرین 380
- ج- عزیمت به سرزمین مصر 381
- د- یاد وطن و دیدار یاران 382
- ه- بازگشت به بغداد و درگذشت 382
- 2- آثار و تألیفات (کتاب و رسائل گوناگون) 383
- ب- در فقه و امور شرعی 384
- د- در بیان مذاهب و رد و نقد 384
- ه- در علوم قرآنی 384
- ز- در اعتقادات شخصی 384
- و- در سیره بزرگان دین و طبقات 384
- ج- در اخلاق 384
- الف- در حدیث 384
- ح- چند کتاب دیگر 385
- ط- کتاب معتبر تاریخی 385
- نتیجه‌گیری 385
- باب سوم تاریخنگاری طبری 386
- 1- داده‌های کتاب‌شناسی 387
- ب- آشنایی 387
- 2- تبویب کتاب 389
- ج- تاریخ طبری در جامعه ایرانی 389
- کتاب اول (عصر پیش از اسلام) 390
- کتاب دوم (عصر رسول اللّه «ص») 390
- کتاب سوم (عصر خلفای راشدین) 390
- کتاب پنجم (عصر بنی عباس) 391
- کتاب چهارم (عصر بنی امیه) 391
- 3- منابع و مآخذ تاریخ طبری 391
- 4- موضعگیریهای گوناگون 397
- نتیجه‌گیری 402
- باب چهارم تاریخنگاری بعد از طبری 404
- الف- تاریخنگاری عربی 407
- 1- طبری در مسیر تاریخنگاری اسلامی (عربی- فارسی) 407
- ب- تاریخنگاری فارسی 408
- 2- نظر مورخان پس از طبری 409
- الف- ابن اثیر (جنبه توصیفی- شرق اسلامی) 409
- ب- ابن خلدون (جنبه تحلیلی- غرب اسلامی) 411
- 3- تاریخ در روند «علمی شدن» 414
- نتیجه‌گیری 417
- حاصل سخن 418
- یادداشتها 422
- تاریخنگاری و مذهب ظاهری [دکتر سیّد محمّد مهدی جعفری] 432
- اشاره 432
- مرجئه و معتزله 435
- جریان فرهنگ و اندیشه تشیّع 436
- دوره دوم عبّاسیان و حاکمیّت اهل حدیث 440
- قیامها و انقلابها و تضعیف و تجزیه کشور 442
- اوضاع اجتماعی و اقتصادی این دوره 443
- اوضاع فرهنگی و مذهبی دوره دوم عبّاسی 445
- منابع مورد استفاده: 454
- یادداشتها 454
- اشاره 455
- طبری و سلفی‌گری [سید ابراهیم سید علوی] 455
- رؤیت خداوند 461
- نسبت دادن دست به خداوند 462
- نزول بر آسمان دنیا 462
- افعال عباد 463
- استواء بر عرش 465
- یادداشتها 466
- ری در زمان طبری [پروانه نیک‌طبع] 467
- اشاره 467
- منابع- 478
- بخش چهارم زبان و ادب 479
- ترجمه تاریخ طبری [استاد ملک الشعرای بهار] 480
- اشاره 493
- نسخه خطی ترجمه تاریخ طبری نگهداشته در ونیز [پروفسور آنجلو میکله پیه مونتسه] 493
- یادداشتها 500
- برخی نکات دستوری و واژگانی در ترجمه تفسیر طبری [فریدون تقی‌زاده طوسی] 502
- اشاره 502
- قدمت نثر ترجمه تفسیر طبری 504
- شیوه نثر تفسیر 505
- شیوه جمع بستن کلمات فارسی و عربی 506
- کیفیّت اسم نکره 508
- اسم مصدر و حاصل مصدر 508
- ضمیر 509
- صفت 510
- عدد (صفات عددی) 511
- فعل 512
- تکرار 516
- ترتیب قرار گرفتن ارکان جمله 517
- قید و حروف 518
- مفعول صریح (بی‌واسطه) 518
- معانی برخی از حروف 520
- استفهام 520
- حذف، ابدال، ادغام، تخفیف، کتابت 522
- یادداشتها و منابع 526
- زبان ترجمه در ترجمه تفسیر طبری [دکتر محمّد جاوید صباغیان] 527
- اشاره 527
- تفسیر حروف مقطّع قرآن: 531
- یادداشتها 540
- ترجمه تفسیر طبری و تأثیر آن در حفظ و گسترش زبان فارسی [دکتر عزیز اللّه جوینی] 541
- اشاره 548
- ردپای باورهای عامیانه در ترجمه تفسیر طبری 1 (نکته‌هایی غیرقرآنی از ترجمه تفسیر طبری) [رحمان چهاراویماق] 548
- مقدمه: 549
- فهرست مطالب 551
- بخش سوم: (ساختن منشأ مذهبی برای آداب و رسوم ملی و اجتماعی) 552
- بخش پنجم: (منشأسازی برای پدیده‌های اجتماعی) 552
- بخش چهارم: (منشأسازی برای شعائر و آیینهای مذهبی) 552
- بخش دوم: (دید غیرعلمی و اسطوره‌ای نسبت به جهان هستی و خلقت) 552
- بخش ششم: (منشأسازی برای پدیده‌های طبیعی) 552
- بخش هفتم: ردپای افسانه در تفسیر آیات بخش اول: باورهای عامیانه اجتماعی و مذهبی 553
- بخش دوم: دید غیرعلمی و اسطوره‌ای نسبت به جهان هستی و خلقت 558
- بخش سوم: ساختن منشأ مذهبی برای آداب و رسوم ملی و اجتماعی 559
- بخش چهارم: منشأسازی بر شعائر و آیینهای مذهبی 561
- بخش پنجم: منشأسازی برای پدیده‌های اجتماعی 562
- بخش ششم: منشأسازی برای پدیده‌های طبیعی 564
- یادداشتها 568
- بخش هفتم: ردپای افسانه در تفسیر آیات 568
- اشاره 569
- بررسی ادبی ترجمه تفسیر طبری [دکتر اسماعیل حاکمی] 569
- الف- ویژگیهای لفظی 572
- برخی از ویژگیهای دستوری و املائی کتاب: 578
- ب- ویژگیهای معنوی کتاب به اختصار 579
- فهرست منابع مورد استفاده: 580
- اشاره 581
- سبک نثر تاریخ بلعمی [دکتر مهدی درخشان] 581
- سادگی و روانی کلام 585
- ایجاز و کوتاهی جمله‌ها 585
- تفصیل و اطناب 585
- جمع بستن کلمات عربی به شیوه پارسی 587
- دور بودن از مختصات نثر عربی 587
- الفاظ و عبارات مترادف 589
- «ت» کشیده بجای «ة» گرد 589
- مصدر فارسی بجای مصدر عربی 589
- مصدر مرخم و مصدر جعلی 589
- آمدندش- دیدنش 590
- مستقبل محقق الوقوع 591
- حذف افعال 592
- تکرار افعال 592
- هست و است 593
- اولی‌تر و حق‌تر 593
- چون- چرا 594
- یکی بجای یاء وحدت 594
- ولیکن 594
- اگر- یا 595
- آنچه که 595
- با- ب 595
- چنانچه- چنانکه 595
- کاف تحقیر و تحبیب 596
- الکا و قوشچی 596
- راء زاید 596
- این و آن برای تعریف 596
- باء تأکید و سایر پیشاوندها 597
- سایر مختصات و نکته‌ها 597
- برخی از مآخذ و یادداشتها 598
- طبری و فردوسی: تاریخ و حماسه‌سرایی [جووانی درمه] 600
- تاریخ طبری از دیدگاه بلعمی [دکتر برات زنجانی] 605
- اشاره 605
- اختلاف در معانی و تفسیر بعضی از آیات 606
- موسی و طور 608
- موسی و فرعون 608
- اصحاب الایکه 608
- پیغامبری خواستن موسی برای هفتاد تن 609
- موسی و خضر 609
- ابراهیم و پادشاه مصر 610
- ابراهیم و دیدن ستاره 611
- بل فعله کبیرهم 611
- دیو و سلیمان 612
- یاران کهف 612
- دیانوس و اصحاب کهف 613
- حدیث ایوبّ و حدیث یوسف و حدیث شعیب 613
- ترتیب وقایع تاریخی 613
- اختصارگویی 614
- مائده آسمانی 614
- مورچه و سلیمان 614
- ذو القرنین 615
- به نعمت رسیدن قوم بنی اسراییل 615
- احسن القصص 616
- حکایت کشته 616
- سخنی که با عقل سازگار نیست 617
- قصّه عزیر 618
- خبر منکرگونه 618
- سنّت ختنه 619
- توجیهات 619
- چرا یوسف از شرابدار حاجت خواست؟ 620
- چرا جادوان بخدا ایمان آوردند؟ 621
- چرا قباد دستور داد مملکت را مساحت کنند و به نسبت مساحت خراج نهند؟ 622
- محمد بن جریر طبری به ذکر وقایع تاریخی و به اختصارگویی توجّه داشته 623
- نسخه‌نویسان و تاریخ طبری 624
- محمد بن محمد بلعمی که اختصارگویی را نمی‌پسندد گاهی خود به اختصار پرداخته است 624
- مآخذ و مدارک 625
- اشاره 627
- نکته‌های بلاغی در تفسیر طبری [دکتر محمد علوی مقدم] 627
- مآخذ و منابع و مشخصات آنها 660
- ترجمه تفسیر طبری [دکتر مهدی محقّق] 665
- اشاره 665
- مشخصات مآخذ این مقاله 678
- یادداشتها 679