آموزه های سیاسی قرآن صفحه 55

و باز در آیه ای دیگر تصریح می کند که کافران جز با هم سنخ خود پیوند نمی یابند:

وَ لَنْ تَرْضی عَنْکَ الْیَهُودُ وَ لاَ النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ.(بقره:120)

و هرگز یهود و نصارا از تو راضی نمی شوند، مگر آنکه از کیش آنان پیروی کنی.

ویژگی حق ناپذیری، یک ویژگی سلبی است. این ویژگی با ترکیب ویژگی های ایجابی متنوع، به رشد جوامع سیاسی(1) و به اختلاف نوع بشر و درگیری میان آنان می انجامد. در قرآن به این مسئله این گونه اشاره شده است:

وَ لاتَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ مِنَ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعًا کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ. (روم: 31 و 32)

و از مشرکان نباشید؛ از آنها که دین خود را قطعه قطعه کردند و فرقه فرقه شدند. هر حزبی به آنچه پیش آنهاست، دل خوش است.

منظور از «آنچه پیش آنهاست»، همان ثروت، قومیت، نژاد و مانند آن است که مشرکان را فرقه فرقه می کند و جوامع سیاسی متنوعی می سازد. به هر حال، تولّی و تبرّای دینی، اساس تکوین جامعه سیاسی اسلامی و شکل دهی به ارتباطات اجتماعی سیاسی است.

د) قیام به قسط

«قسط»، به معنای عدل در مرتبه ظهور و فعلیت است.(2) خداوند بارها از این