- اشاره 1
- مقدّمه مصحّح 2
- شرح حال شاطبی 2
- آثار شاطبی 3
- درباره قصیده عقیلة الاتراب 3
- نسخه مورد استفاده 4
- شیوه تصحیح 4
- اشاره 6
- متن 6
- باب الإثبات و الحذف و غیرهما مرتّبا علی السّور من سورة البقر إلی الأعراف [باب نوشتن و انداختن و جز آندو] ترتیب کرده شده بر سورهها از سوره بقره تا اعراف 14
- و من سورة الأعراف إلی سورة مریم و از سوره اعراف تا سوره مریم 18
- و من سورة مریم علیها السّلام إلی سورة ص و از سوره مریم علیها السّلام تا سوره ص 23
- و من سورة ص إلی آخر القرآن و از سوره ص تا آخر قرآن 26
- باب الحذف فی کلمات یحمل علیها أشباهها باب انداختن حرف در کلمهها [یی که قیاس کرده میشود بر وی مانندهای وی 31
- باب من الزّیادة باب از زیادت 41
- باب حذف الیاء و ثبوتها باب انداختن یاء و ثابت بودن او 42
- باب ما زیدت فیه الیاء باب آنچه زیاده کرده شد در وی یاء 48
- باب حذف الواو و زیادتها باب انداختن واو و زیاده او 49
- باب حروف من الهمز وقعت فی الرّسم علی غیر قیاس 50
- باب حروفی که از همز افتاده است در رسم مصحف بر غیر قیاس 51
- باب رسم الألف واوا باب نوشتن الف واو 55
- باب رسم بنات الیاء و الواو باب یعنی الفهایی که منقلب با واو است، نوشتن دختران یاء و واو 56
- باب حذف إحدی اللامّین باب انداختن یکی از دو لام 59
- باب المقطوع و الموصول 59
- باب قطع من ما و نحو من مال و وصل ممّن و ممّ 60
- باب قطع أن لا و إن ما 60
- باب [قطع أم من 61
- باب [قطع عن من و [وصل ألّن 61
- باب فی ما و إنّ ما 62
- باب [قطع عن ما و فإن لم و أمّا 62
- باب أنّ ما و لبئس ما و بئس ما 63
- باب [قطع کلّ ما باب [بریدن کلّ ما 64
- باب قطع حیث ما و وصل أینما 64
- باب [وصل لکیلا باب [پیوستن لکیلا 65
- باب [قطع یوم هم و [وصل و یکأنّ باب [بریدن یوم هم و [پیوستن و یکأنّ 65
- باب [قطع مال باب [بریدن مال 65
- باب هاء التّأنیث الّتی کتبت تاء بابت هاء تأنیث آنکه نوشته شد تای دراز 66
- باب المضافات إلی الأسماء الظّاهرة و المفردات باب هاهای تأنیث اضافت کرده شده به سوی اسماء ظاهره و هاهای تأنیث مفرد 66
- باب [وصل ولات باب [پیوستن ولات 66
- باب المفردات و المضافات المختلف فی جمعها باب هاهای تأنیث مفردها و اضافت کرده شدهها اختلاف کرده شد در جمله او «18» 68
چاپهای مختلفی نیز از این قصیده و شروح آن صورت گرفته است. از جمله میتوان به کتاب إتحاف البررة بالمتون العشرة فی القراءات و الرّسم و الآی و التّجوید اثر علی محمّد ضبّاع (متوفّی 1380 ه. ق) و شرح تلخیص الفوائد و تقریب المتباعد اثر ابو البقاء علیّ بن محمّد بن قاصح (متوفّی 801 ه. ق) تحقیق شیخ عبد الفتاح قاضی (متوفّی 1403 ه. ق) اشاره کرد.
مهمترین ویژگی ترجمه حاضر آن است که تقریبا تمام ابیات به فارسی ترجمه و بسیاری از آن به این زبان شرح شده است.
نسخه مورد استفاده
یگانه نسخه شناخته شده ترجمه حاضر در مجموعه 1/ 1058 کتابخانه مجلس شورای اسلامی «1» موجود است، که در سال 996 ه. ق کتابت گردیده و شامل 4 رساله زیر است:
1. قصیده عقیلة أتراب القصائد.
2. خلاصة الوقوف.
3. رساله در تعریف مواضع و علائم وقف.
4. رساله در تجوید.
با توجّه به مهری که در سه موضع مختلف قابل رؤیت است، نسخه متعلّق به شخصی به نام نعمت اللّه حسینی (زنده در 1126 ه. ق) بوده است.
شیوه تصحیح
در تصحیح متن عربی قصیده از چاپها و شروح عربی آن، که ذکر گردید، استفاده شده است. این موارد با علائم اختصاری زیر مشخّص شده است:
__________________________________________________
(1). فهرست نسخ خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ج 23، ص 366.