در شعاع جانان صفحه 124

داشته باشند، درس بگویید. در این درس باید مثل درس خارج تحقیق بشود و به جلو برود. فرمودند: «شرایطش فراهم نیست». درنتیجه، من و آقای مهدی حائری تهرانی تصمیم گرفتیم و جلسهای تشکیل شد. چهل و یک نفر در آن شرکت کردند که بعضی از مراجع بالفعل هم در آنجا بودند.آقای طباطبایی تدریس را پذیرفتند و آقای آخوندی هم قبول کرد که ماهی پانصد تومان هزینه برای ایشان بدهد و ایشان در هر شش ماه یک مجلد از کتاب را بنویسند. جلسه اول هم من شرکت کردم و تفسیر المیزان را که شروع کردند، جامعه مدرسین با ایشان بودند. بعداً به تدریج دیدند که روش ایشان طوری است که خودشان باید کار کنند و عدهای از شاگردان هم باید باشند. اما آن حالتی را که باید پیدا بکنند، پیدا نکرد. در هر حال کتاب تفسیر المیزان نوشته شده است.

ضرورت تحقیقهای موضوعی بر روی قرآن

ولی من انتقادی از جامعه مسلمانها دارم. مسلمانهایی که میگویند ما از قرآن بهره برداری میکنیم، یا به حفظ است یا به قرائت است یا به تجوید صوتی است و شعر، یا برای مسابقات است. حال ان شاءالله در آینده قدمهای بلندتری برداشته شود. اما سه کتاب در این باره (کار موضوعی روی قرآن) مقدمات نوشته شده است. یکی از آنها معجم است. مسلمانها باید خجالت بکشند که 60 سال پیش، فلو کل کتاب را برداشته و از زبان دیگر به صورت عربی ترجمه کرده که اوّلین نسخهای که آورد، در کتابخانه مرحوم آیت الله نجفی پیدا شد. آقای طباطبایی هم نداشتند، میرفتیم برای ایشان عاریه میکردیم و ایشان در هفته چهار روز در منزلشان بود. بعداً «معجم ادوات» هم پیدا شد. از شما سؤال میکنم: آیا بعد از المعجم هنوز روی کار معجم قدمی برداشته شده است؟ ابداً. در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی در هر موضوع که میخواهند بنویسند، از سوره اول (سوره فاتحه) سوره سوره پیش میرود تا والناس. تحقیق در آن نیست، فقط آیات به ترتیب سوره ذکر میشود. اما این کیفیت تألیف را ندارد تا این که از ترکیب