در شعاع جانان صفحه 60

بروجرد کم بود، خداوند مقدر کرد کسالتی برای ایشان عارض شد و ایشان را شبانه با ماشین به سوی قم آوردند و چشمشان شبانه به چراغهای مناره حضرت معصومه علیها السلام افتاد، گفتند اینجا کجاست؟ گفتند: قم. با خدا عهد کردند که اگر من از این کسالت شفا پیدا کنم، بر میگردم و در قم میمانم. با درخواستهای قبلی که از ایشان شده بود و ایشان اجابت نکرده بودند، با خدا عهد کردند که به قم برگردند، اینجا بساط تربیت و آموزش و پرورش، اخلاق و تألیف کتاب و این موارد که در شأن حوزه علمیه قم است، برپا کنند.(1)

شرکت در دروس مراجع و اساتید بزرگ

مرحوم علامه میفرمود: به محض ورودم به قم در درس استاد الفقهاء مرحوم آیت الله العظمی بروجردی شرکت کردم و به غیر از آن در درس خارج اصول آیات عظام:

1. محقق داماد (از قطع تا برائت به مدت 5 سال و نیم)

2. شیخ محمّد علی اراکی (2 و نیم دوره کامل به مدت 14 سال)

3. امام خمینی (از ابتدا تا بحث مشتق و سپس بحث اشتغال تا آخر تعادل و تراجیح)

4. مرحوم شیخ مرتضی حائری (یک دوره کفایه)

و در دروس خارج فقه آیات عظام:

1. سید احمد خوانساری (قضاء و شهادات 2 سال)

2. حاج سید محمّد رضا گلپایگانی (حاشیه عروه الوثقی از بحث حج تا آخر کتاب به مدت 14 سال)

3. امام خمینی (بحث خیارات، از باب تیمم تا مکاسب محرمه به مدت 7 سال)

4. سید کاظم شریعتمداری (هفتهای سه شب به مدت 2 سال)

شرکت نمودم و در تابستانها که به اصفهان بر میگشتم، شرح نفیسی را نزد مرحوم پدرم شروع کردم، آنگاه قانون بوعلی را نزد ایشان و همچنین مرحوم میرزا ابوالقاسم حکیم معروف به گوگردی خواندم.