- دیباچه 1
- پیش گفتار 2
- اشاره 2
- اشاره 3
- مفهوم شناسی 3
- 1. رفتار 3
- 2. صالحان 4
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- 1. یکتاپرستی 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- 1. خودشناسی 28
- اشاره 28
- اشاره 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- اشاره 34
- یک _ تعریف تزکیه 36
- ج) تزکیه نفس 36
- ب) محاسبه نفس 36
- اشاره 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- گام اول _ دردمندی 39
- سه _ مراحل تزکیه 39
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- اشاره 39
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- اشاره 43
- اشاره 43
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- اشاره 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- ب) احترام به فرزند 54
- الف) محبت به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- اشاره 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- سه _ آموزش اخلاق 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- اشاره 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- الف) همسایه داری 65
- ب) یتیم نوازی 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- یک _ خوش رویی 69
- اشاره 69
- ه_) خوش رفتاری 69
- دو _ خوش صحبتی 70
- سه _ خوش خویی 70
- و) مردم داری 71
- ز) گذشت 72
- ح) فروتنی 72
- اشاره 73
- ط) بردباری 73
- ی) خدمت گزاری 73
- یا) ایثار 74
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- دو _ احترام به مال 77
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- اشاره 77
- چهار _ احترام به آبرو 78
- سه _ احترام به ناموس 78
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- اشاره 85
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- اشاره 88
- یک _ کار و تلاش 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- اشاره 89
- اشاره 90
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- اشاره 93
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- دوم _ معنای اسراف 94
- اول _ معنای بُخل 94
- سوم _ معنای تبذیر 95
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اشاره 98
- اول _ زکات 99
- اشاره 100
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- دوم _ خمس 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- اشاره 104
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- اشاره 109
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- یک _ حضرت موسی 110
- سه _ لقمان حکیم 111
- چهار _ اصحاب کهف 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- اشاره 113
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اول _ دانش و آگاهی 114
- دوم _ عدالت 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- اشاره 116
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- چهارم _ دادگستری 119
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- اشاره 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- اشاره 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- دو _ دین داری پیامبر 124
- سوم _ محبت به کودکان 124
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- اشاره 125
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- یک _ نُصح 126
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- سه _ دل سوزی 127
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- اشاره 130
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- اشاره 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- اشاره 138
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- دو _ پاک دامنی 139
- یک _ خدا محوری 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- اشاره 142
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- اشاره 143
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- اشاره 144
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- 3. زنان اسوه 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- اشاره 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- اشاره 151
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 4. یاری الهی 154
- 1. هدایت پروردگار 154
- اشاره 154
- 3. روزی الهی 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- 8. امنیت 155
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 7. محبوبیت 155
- 6. رحمت الهی 155
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 13. آسان شدن کارها 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 14. اصلاح امور 156
- 16. یاری فرشتگان 156
- 11. زندگی پاک 156
- 12. گشایش در امور 156
- 17. برآورده شدن دعا 157
- 20. مرگ آسان 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- 18. نجات از غم 157
- کتاب نامه 158
شعیب پیامبر به قدری از حبّ خدا گریست تا کور شد، آن گاه خدا بینایی اش را به او بازگرداند. دوباره به حدّی گریه کرد تا کور شد و خداوند باز بینایی اش را به او برگرداند. چون نوبت چهارم شد، به او وحی آمد: یا شعیب تا کی به این کار ادامه می دهی؟ اگر از ترس آتش است، از آتش پناهت دادم و اگر از شوق بهشت است، آن را عطایت کردم. عرض کرد: الهی، ای سید من! تو نیک می دانی که از ترس آتش و شوق بهشت گریه نمی کنم، بلکه محبتت بر دل من گره خورده است؛ نمی توانم تو را ببینم و صبر کنم.(1)
آری، درختان شوق در باغ سینه مؤمنان راستین که غیر خدا را از دل بیرون رانده اند، ریشه کرده و آتش محبت الهی، بر تمام قلبشان شرر افکنده است، پس پاداش دوستی آنها، محبت خداوند به ایشان است، چنان که می فرماید: «یُحِبُّهُم وَ یُحِبُّونَه؛ خدا آنان را دوست می دارد و آنها نیز او را دوست می دارند».(مائده:54)
5. توکل
5. توکل
«وَ عَلی رَبِّهِم یَتَوکَّلُون؛ و بر پروردگار خود توکل می کنند». (انفال: 2)
چه والامقامی است مقام توکل که هر کس به آن رسید، داغ محبت خدا بر دلش خورد و در ضمان کفایت او درآمد.(2) پس محبوب کجا عذاب بیند و پشت در مانَد و رانده شود؟
از دیگر ویژگی های بندگان صالح خداوند، توکلشان بر اوست. خدای سبحان، توکل را جزو لازم و جداناشدنی ایمان دانسته است و می فرماید: «وَعَلَی اللّه ِ تَوَکَّلُوا إِنْ کُنتُمْ مؤمنینَ؛ اگر مؤمنید بر خدا توکل کنید». (مائده: 23)
1- شیخ حر عاملی، الجواهر السّنیّه کلیات حدیث قدسی، ترجمه: کاظمی خلخالی، نشر دهقان، 1377، چ 1، ص 61.
2- برگرفته از آیه «إنّ اللّه َ یُحِبُّ المتَوکلّین». آل عمران: 159 و آیه «وَ مَن یَتَوکَّل عَلَی اللّه ِ فَهُوَ حَسْبُهُ». (طلاق: 3)