- دیباچه 1
- اشاره 2
- پیش گفتار 2
- 1. رفتار 3
- مفهوم شناسی 3
- اشاره 3
- 2. صالحان 4
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- 1. یکتاپرستی 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- اشاره 28
- اشاره 28
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- 1. خودشناسی 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- اشاره 34
- یک _ تعریف تزکیه 36
- ج) تزکیه نفس 36
- اشاره 36
- ب) محاسبه نفس 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- اشاره 39
- سه _ مراحل تزکیه 39
- گام اول _ دردمندی 39
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- اشاره 43
- اشاره 43
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- اشاره 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- ب) احترام به فرزند 54
- الف) محبت به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- اشاره 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- سه _ آموزش اخلاق 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- اشاره 64
- ب) یتیم نوازی 65
- الف) همسایه داری 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- ه_) خوش رفتاری 69
- اشاره 69
- یک _ خوش رویی 69
- سه _ خوش خویی 70
- دو _ خوش صحبتی 70
- و) مردم داری 71
- ز) گذشت 72
- ح) فروتنی 72
- اشاره 73
- ط) بردباری 73
- ی) خدمت گزاری 73
- یا) ایثار 74
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- اشاره 77
- دو _ احترام به مال 77
- سه _ احترام به ناموس 78
- چهار _ احترام به آبرو 78
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- اشاره 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- اشاره 88
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- اشاره 89
- یک _ کار و تلاش 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- اشاره 90
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- اشاره 93
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- دوم _ معنای اسراف 94
- اول _ معنای بُخل 94
- سوم _ معنای تبذیر 95
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اشاره 98
- اول _ زکات 99
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- اشاره 100
- دوم _ خمس 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- اشاره 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- اشاره 109
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- یک _ حضرت موسی 110
- چهار _ اصحاب کهف 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- سه _ لقمان حکیم 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اشاره 113
- اول _ دانش و آگاهی 114
- دوم _ عدالت 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- اشاره 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- چهارم _ دادگستری 119
- اشاره 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اشاره 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- اشاره 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- اشاره 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- سوم _ محبت به کودکان 124
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- دو _ دین داری پیامبر 124
- اشاره 125
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- یک _ نُصح 126
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- سه _ دل سوزی 127
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- اشاره 130
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- اشاره 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- اشاره 138
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- دو _ پاک دامنی 139
- یک _ خدا محوری 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- اشاره 142
- اشاره 143
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- اشاره 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- 3. زنان اسوه 149
- اشاره 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- اشاره 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 4. یاری الهی 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- 1. هدایت پروردگار 154
- 3. روزی الهی 154
- اشاره 154
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 8. امنیت 155
- 7. محبوبیت 155
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 6. رحمت الهی 155
- 16. یاری فرشتگان 156
- 13. آسان شدن کارها 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 14. اصلاح امور 156
- 11. زندگی پاک 156
- 12. گشایش در امور 156
- 20. مرگ آسان 157
- 18. نجات از غم 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- 17. برآورده شدن دعا 157
- کتاب نامه 158
بنا بر روایت قرآن، پیامبران و صالحان حکومت طاغوت را نمی پذیرفتند و زیر بار آن نمی رفتند،(1) بلکه به مبارزه با استبداد و ستمگری برمی خاستند و در مقابل آن می ایستادند. حتی اگر توان براندازی کانون فساد را نداشتند و جامعه با آنها همراهی نمی کرد، می کوشیدند با امر به معروف و دعوت به حق، از ستم و بی عدالتی آنها بکاهند. بنابراین، گاه با تبلیغات منفی علیه حکومت ستم پیشه و گاهی نیز با آگاه ساختن مردم و بیان راه حق، برای قیام علیه باطل و براندازی آن زمینه سازی می کردند. با سیری در آیات قرآن، روش رویارویی چند تن از اسوه های قرآنی را با حکومت ناحق زمان خود، بررسی می کنیم:
یک _ حضرت موسی
یک _ حضرت موسی
وَ فی مُوسی إِذْ أَرْسَلْناهُ إِلی فِرْعَوْنَ بِسُلْطانٍ مُبینٍ. (ذاریات: 38)
و نیز در ماجرای موسی که او را با حجتی آشکار به سوی فرعون گسیل داشتیم، [عبرتی بود].
بخش عظیمی از رسالت حضرت موسی، رویارویی با فرعون و فرعونیان و مبارزه با استکبار و حکومت طاغوتی وی بوده است، چنان که آیه شریفه نیز رسالت موسی را رفتن به سوی فرعون و رویارویی با او می خواند.
دو _ مؤمن آل فرعون
دو _ مؤمن آل فرعون
نام وی را حزقیل یا حزبیل گفته اند.(2) در قرآن، به علت تلاش برای حفظ جان حضرت موسی و نیز مخالفت با فرعون، ستایش شده است. او در ماجرای دفاع از یک بی گناه وارد میدان تبلیغ و مبارزه شد و با
1- نک: زمر: 17؛ نحل: 36؛ نساء: 60.
2- محمد بن عمر زمخشری، الکشاف، بیروت، دارالکتب العربی، 1407 ه_ . ق، ج 2، ص 162؛ بحارالانوار، ج 14، ص 273.