- دیباچه 1
- اشاره 2
- پیش گفتار 2
- 1. رفتار 3
- اشاره 3
- مفهوم شناسی 3
- 2. صالحان 4
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- 1. یکتاپرستی 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- 1. خودشناسی 28
- اشاره 28
- اشاره 28
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- اشاره 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- ب) محاسبه نفس 36
- یک _ تعریف تزکیه 36
- اشاره 36
- ج) تزکیه نفس 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- سه _ مراحل تزکیه 39
- گام اول _ دردمندی 39
- اشاره 39
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- اشاره 43
- اشاره 43
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- اشاره 46
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- ب) احترام به فرزند 54
- الف) محبت به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- اشاره 58
- سه _ آموزش اخلاق 60
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- اشاره 64
- ب) یتیم نوازی 65
- الف) همسایه داری 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- ه_) خوش رفتاری 69
- اشاره 69
- یک _ خوش رویی 69
- دو _ خوش صحبتی 70
- سه _ خوش خویی 70
- و) مردم داری 71
- ز) گذشت 72
- ح) فروتنی 72
- ط) بردباری 73
- ی) خدمت گزاری 73
- اشاره 73
- یا) ایثار 74
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- اشاره 77
- دو _ احترام به مال 77
- چهار _ احترام به آبرو 78
- سه _ احترام به ناموس 78
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- اشاره 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- اشاره 88
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- یک _ کار و تلاش 89
- اشاره 89
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- اشاره 90
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- اشاره 93
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- اول _ معنای بُخل 94
- دوم _ معنای اسراف 94
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سوم _ معنای تبذیر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اشاره 98
- اول _ زکات 99
- دوم _ خمس 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- اشاره 100
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- اشاره 109
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- یک _ حضرت موسی 110
- سه _ لقمان حکیم 111
- چهار _ اصحاب کهف 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اشاره 113
- دوم _ عدالت 114
- اول _ دانش و آگاهی 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اشاره 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- چهارم _ دادگستری 119
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- دو _ دین داری پیامبر 124
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- سوم _ محبت به کودکان 124
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- اشاره 125
- یک _ نُصح 126
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- سه _ دل سوزی 127
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- اشاره 130
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- اشاره 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- اشاره 138
- دو _ پاک دامنی 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- یک _ خدا محوری 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- اشاره 142
- اشاره 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- اشاره 144
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- اشاره 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- 3. زنان اسوه 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- اشاره 151
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- 1. هدایت پروردگار 154
- 4. یاری الهی 154
- اشاره 154
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- 3. روزی الهی 154
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 6. رحمت الهی 155
- 7. محبوبیت 155
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 8. امنیت 155
- 12. گشایش در امور 156
- 16. یاری فرشتگان 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 13. آسان شدن کارها 156
- 14. اصلاح امور 156
- 11. زندگی پاک 156
- 18. نجات از غم 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- 20. مرگ آسان 157
- 17. برآورده شدن دعا 157
- کتاب نامه 158
فَأنْسیهُم أنْفُسَهُم...؛ و همچون کسانی مباشید که خدا را فراموش کردند و او نیز آنان را دچار خودفراموشی کرد». (حشر: 19)
10. راز و نیاز
10. راز و نیاز
إِنَّهُمْ کَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَبا وَرَهَبا وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ. (انبیاء: 90)
آنان (انبیاء) در کارهای نیک شتاب می کردند و ما را از روی رغبت و بیم می خواندند و در برابر ما فروتن بودند.
دعا، وسیله انس و هم نشینی بنده با خداست. برای بنده صالح، شیرین ترین لذت در دنیا، سخن گفتن با آفریدگار است. مؤمن، با اختصاص دادن بخشی از شبانه روزش به مناجات با حق، دعوت(1) پروردگارش را پاسخ می دهد و غبارِ اندوه و پلیدی را از دل و جان می زداید. بدین سان به آرامش و نشاط روح می رسد.(2)
اساسا آغاز دعا از خداست؛(3) یعنی وقتی خدا می خواهد در حال و روز کسی تغییری دهد، به او اشتیاق دعا می بخشد.
چون خدا خواهد که مان یاری کند
میل ما را جانب زاری کند(4)
دوستان خدا، این اشتیاق را نسیم رحمت الهی و پیام مهرآمیز محبوب می دانند. پس فرصت را غنیمت می شمارند و با بیم و امید(5) و از سوز
1- «ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم». غافر: 60
2- امام علی علیه السلام می فرماید: «لِلْمؤمنِ ثَلاثُ سَاعاتٍ، سَاعَهٌ یُناجی فیها رَبَّهُ...». بحارالانوار، ج 90، ص 291.
3- هر ذکری محفوف به دو ذکر از خداست، عبدالله جوادی آملی، حکمت عبادات، نشر اسراء، چ 7، ص 228؛ نهج البلاغه، حکمت 390.
4- مثنوی معنوی، دفتر اول، بیت 817.
5- «یَدْعُونَنا رَغَبًا وَ رَهَبًا». انبیاء: 90