- دیباچه 1
- اشاره 2
- پیش گفتار 2
- 1. رفتار 3
- مفهوم شناسی 3
- اشاره 3
- 2. صالحان 4
- 1. یکتاپرستی 7
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- 1. خودشناسی 28
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- اشاره 28
- اشاره 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- اشاره 34
- یک _ تعریف تزکیه 36
- ب) محاسبه نفس 36
- ج) تزکیه نفس 36
- اشاره 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- گام اول _ دردمندی 39
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- سه _ مراحل تزکیه 39
- اشاره 39
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- اشاره 43
- اشاره 43
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- اشاره 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- ب) احترام به فرزند 54
- الف) محبت به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- اشاره 58
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- سه _ آموزش اخلاق 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- اشاره 64
- ب) یتیم نوازی 65
- الف) همسایه داری 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- اشاره 69
- ه_) خوش رفتاری 69
- یک _ خوش رویی 69
- سه _ خوش خویی 70
- دو _ خوش صحبتی 70
- و) مردم داری 71
- ز) گذشت 72
- ح) فروتنی 72
- ط) بردباری 73
- ی) خدمت گزاری 73
- اشاره 73
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یا) ایثار 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- دو _ احترام به مال 77
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- اشاره 77
- سه _ احترام به ناموس 78
- چهار _ احترام به آبرو 78
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- اشاره 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- اشاره 88
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- اشاره 89
- یک _ کار و تلاش 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- اشاره 90
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- اشاره 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- دوم _ معنای اسراف 94
- اول _ معنای بُخل 94
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سوم _ معنای تبذیر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اشاره 98
- اول _ زکات 99
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- اشاره 100
- دوم _ خمس 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- اشاره 109
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- یک _ حضرت موسی 110
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- چهار _ اصحاب کهف 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- سه _ لقمان حکیم 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- اشاره 113
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اول _ دانش و آگاهی 114
- دوم _ عدالت 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- اشاره 116
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- چهارم _ دادگستری 119
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- اشاره 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- دو _ دین داری پیامبر 124
- سوم _ محبت به کودکان 124
- اشاره 125
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- یک _ نُصح 126
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- سه _ دل سوزی 127
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- اشاره 130
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- اشاره 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- اشاره 138
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- دو _ پاک دامنی 139
- یک _ خدا محوری 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- اشاره 142
- اشاره 143
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- اشاره 144
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- 3. زنان اسوه 149
- اشاره 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- اشاره 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- 4. یاری الهی 154
- 1. هدایت پروردگار 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- اشاره 154
- 3. روزی الهی 154
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 8. امنیت 155
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 6. رحمت الهی 155
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 7. محبوبیت 155
- 16. یاری فرشتگان 156
- 13. آسان شدن کارها 156
- 11. زندگی پاک 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 14. اصلاح امور 156
- 12. گشایش در امور 156
- 17. برآورده شدن دعا 157
- 20. مرگ آسان 157
- 18. نجات از غم 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- کتاب نامه 158
درون، با حضور قلب و در کمال ادب بندگی، خدایشان را می خوانند(1) و مهم ترین و ارزنده ترین خواسته هایشان را با او در میان می گذارند. آنان هرگز از نیازخواهی در درگاه او دلتنگ نمی شوند؛ زیرا می دانند خودِ این هم نشینی و هم سخنی، پسندیده و متعالی است و همین که بنده از سر سوز خدایش را می خواند، همان پذیرش حق است. به گفته مولانا:
هم دعا از تو، اجابت هم ز تو
ایمنی از تو، مهابت هم ز تو(2)
هم دعا از من روان کردی چو آب
هم ثباتش بخش و دارش مستجاب
هم تو بودی اول آرنده دعا
هم تو باش آخر اجابت را رجا(3)
مولانا داستان عابدی را نقل می کند که پیوسته دعا می کرد و پاسخ نمی گرفت؛ شیطان با وسوسه های خود به او القا کرد که دلیل برآورده نشدن دعایش، خشم خدا از اوست و وی را از دعا کردن دلسرد کرد. شبی در خواب به آن عابد گفته شد: همین ذوق تو در دعا و لذتی که می بری و انسی که با خدا داری، دلیل بر این است که لبیّکی از سوی حق در کار است، در غیر این صورت، تو اشتیاق دعا کردن نداشتی.
گفت آن الله تو لبیک ماست
و آن نیاز و درد و سوزت پیک ماست
1- «اَدْعُوا رَبّکُم تَضرُّعا و خُفیَهً؛ پروردگار خود را به زاری و نهانی بخوانید». اعراف: 55
2- مثنوی معنوی، دفتر دوم، بیت 692.
3- مثنوی معنوی، دفتر پنجم، ابیات 4162 و 4163.