- دیباچه 1
- اشاره 2
- پیش گفتار 2
- مفهوم شناسی 3
- اشاره 3
- 1. رفتار 3
- 2. صالحان 4
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- 1. یکتاپرستی 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- 1. خودشناسی 28
- اشاره 28
- اشاره 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- اشاره 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- یک _ تعریف تزکیه 36
- ج) تزکیه نفس 36
- ب) محاسبه نفس 36
- اشاره 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- گام اول _ دردمندی 39
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- سه _ مراحل تزکیه 39
- اشاره 39
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- اشاره 43
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- اشاره 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- اشاره 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- ب) احترام به فرزند 54
- الف) محبت به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- اشاره 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- سه _ آموزش اخلاق 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- اشاره 64
- الف) همسایه داری 65
- ب) یتیم نوازی 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- اشاره 69
- ه_) خوش رفتاری 69
- یک _ خوش رویی 69
- دو _ خوش صحبتی 70
- سه _ خوش خویی 70
- و) مردم داری 71
- ح) فروتنی 72
- ز) گذشت 72
- اشاره 73
- ط) بردباری 73
- ی) خدمت گزاری 73
- یا) ایثار 74
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- دو _ احترام به مال 77
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- اشاره 77
- سه _ احترام به ناموس 78
- چهار _ احترام به آبرو 78
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- اشاره 85
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- اشاره 88
- یک _ کار و تلاش 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- اشاره 89
- اشاره 90
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- اشاره 93
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- دوم _ معنای اسراف 94
- اول _ معنای بُخل 94
- سوم _ معنای تبذیر 95
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اشاره 98
- اول _ زکات 99
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- اشاره 100
- دوم _ خمس 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- اشاره 104
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- اشاره 109
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- یک _ حضرت موسی 110
- سه _ لقمان حکیم 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- چهار _ اصحاب کهف 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اشاره 113
- دوم _ عدالت 114
- اول _ دانش و آگاهی 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- اشاره 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- چهارم _ دادگستری 119
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- اشاره 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- اشاره 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اشاره 121
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- اشاره 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- دو _ دین داری پیامبر 124
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- سوم _ محبت به کودکان 124
- اشاره 125
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- یک _ نُصح 126
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- سه _ دل سوزی 127
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- اشاره 130
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- اشاره 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- اشاره 138
- دو _ پاک دامنی 139
- یک _ خدا محوری 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- اشاره 142
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- اشاره 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- اشاره 144
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- 3. زنان اسوه 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- اشاره 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- اشاره 151
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 4. یاری الهی 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- 1. هدایت پروردگار 154
- اشاره 154
- 3. روزی الهی 154
- 8. امنیت 155
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 7. محبوبیت 155
- 6. رحمت الهی 155
- 16. یاری فرشتگان 156
- 13. آسان شدن کارها 156
- 11. زندگی پاک 156
- 14. اصلاح امور 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 12. گشایش در امور 156
- 20. مرگ آسان 157
- 18. نجات از غم 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- 17. برآورده شدن دعا 157
- کتاب نامه 158
و هدایت آنها بوده است.
در قرآن کریم، سنت گرایی، از لغزش های ناروا و تباه کننده اندیشه معرفی شده که چون قید و بندی، آن را به اسارت جهل و تعصب می کشد و چشم ها را به حقیقت می بندد. پیامبران برای رهاندن بشر از این دام برانگیخته شده اند:
وَ یَضَعُ عَنْهُم إصْرَهُم وَ الأغْلالَ الَّتی کانَتْ عَلَیْهِم. (اعراف: 157)
و از دوش آنان قید و بندهایی را که برایشان بوده است، برمی دارد.
پیامبر اسلام افزون بر پیام رسانی، در عمل نیز آشکارا در برابر سنت های اشتباه می ایستاد و برخلاف آنها رفتار می کرد. نمونه ای از این مبارزه در ازدواج با زینب، همسر زید، پسرخوانده آن حضرت دیده می شود. عرب، پسرخوانده را فرزند واقعی خود به شمار می آورد و ازدواج پدرخوانده را با همسر او پس از جدایی، روا نمی دانست، ولی پیامبر اسلام بدون توجه به سرزنش ها و تبلیغ های منفی مخالفان، به این ازدواج اقدام کرد تا به فرموده قرآن، برای دیگر افراد جامعه نیز راه گشوده شود.(1)
3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد
اشاره
3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد
جهت دهی درست و نظم بخشی به امور اقتصادی، در رقم زدن زندگی سالم و شایسته بسیار نقش دارد. روش اقتصادی که بر پایه ارزش ها و بینش های الهی استوار است، با روش های بشری محض، تفاوت های اصولی دارد.
در این بند، موضوع هایی چون نگرش قرآن به ثروت، فعالیت های اقتصادی، ارزش های رفتاری در زمینه اقتصاد و انحراف های اقتصادی را
1- احزاب: 37؛ نک: جعفر سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، نشر مشعر، 1377، چ 10، صص 323 و 324.