- دیباچه 1
- اشاره 2
- پیش گفتار 2
- 1. رفتار 3
- اشاره 3
- مفهوم شناسی 3
- 2. صالحان 4
- فصل اول: رابطه صالحان با خدا 7
- 1. یکتاپرستی 7
- اشاره 7
- 2. ایمان آمیخته با یقین 8
- 3. پرهیزکاری 9
- 4. خدا دوستی 10
- 5. توکل 11
- 6. صبر و رضا 13
- 7. شکرگزاری 14
- 8. بیم و امید 16
- 9. یاد خدا 18
- 10. راز و نیاز 20
- 11. انس با کلام خدا 22
- 12. نیایش شبانه 23
- 13. نماز خاشعانه 25
- فصل دوم: رابطه صالحان با خویشتن 28
- اشاره 28
- 1. خودشناسی 28
- اشاره 28
- الف) خودیابی 30
- ب) اعتماد نکردن به نفس 32
- ج) هدفمندی، ثمره خودشناسی 33
- 2. خودسازی 34
- اشاره 34
- الف) مبارزه با نفس 34
- ب) محاسبه نفس 36
- یک _ تعریف تزکیه 36
- ج) تزکیه نفس 36
- اشاره 36
- دو _ لزوم و اهمیت تزکیه 37
- سه _ مراحل تزکیه 39
- گام دوم _ پیراستن نفس 39
- گام اول _ دردمندی 39
- اشاره 39
- گام سوم _ پاسبانی از دل 40
- گام چهارم _ دل بستن به آفریدگار 40
- گام پنجم _ خودآرایی 41
- گام ششم _ یاری خواستن از خداوند 41
- چهار _ روش تزکیه و تهذیب نفس 42
- 1. رفتار صالحان با پدر و مادر 43
- اشاره 43
- فصل سوم: رابطه صالحان با خانواده و خویشان 43
- اشاره 43
- الف) نیکی به پدر و مادر 44
- ب) رعایت نهایت ادب و احترام 44
- ج) شیوه سخن گفتن با پدر و مادر 45
- د) فروتنی ویژه در برابر پدر و مادر 45
- 2. رفتار صالحان با همسر 46
- اشاره 46
- ه_) یاد پدر و مادر و دعا برای آنها 46
- ب) برآورده ساختن نیاز جنسی 47
- الف) دوستی و مهربانی 47
- ج) پاکیزگی و آراستگی 48
- د) هم نشینی نیکو 49
- ه_) سرپرستی مرد در خانواده 50
- و) مشاوره و سازش 51
- ز) پای بندی به تعهدات 52
- اشاره 53
- 3. رفتار صالحان با فرزند 53
- الف) محبت به فرزند 54
- ب) احترام به فرزند 54
- ج) گذشت و بخشش 55
- ه_) تربیت صحیح 56
- د) دعا برای فرزند 56
- و) روش های صالحان در تربیت فرزند 58
- اشاره 58
- یک _ پرورش ایمان 58
- سه _ آموزش اخلاق 60
- دو _ کوشش برای برپا داشتن نماز 60
- چهار _ پیش گیری از انحراف اخلاقی فرزندان 61
- 4. رفتار صالحان با خویشاوندان 62
- اشاره 64
- فصل چهارم: رابطه صالحان با جامعه 64
- اشاره 64
- 1. رفتار صالحان در عرصه اخلاق و ادب 64
- الف) همسایه داری 65
- ب) یتیم نوازی 65
- ج) مهمان داری 66
- د) مهرورزی و دوستی 67
- ه_) خوش رفتاری 69
- اشاره 69
- یک _ خوش رویی 69
- دو _ خوش صحبتی 70
- سه _ خوش خویی 70
- و) مردم داری 71
- ح) فروتنی 72
- ز) گذشت 72
- ط) بردباری 73
- اشاره 73
- ی) خدمت گزاری 73
- یا) ایثار 74
- یب) اصلاح میان مردم 74
- یج) وفای به عهد و پیمان 75
- ید) امانت داری 76
- یه) احترام به حقوق دیگران 77
- اشاره 77
- دو _ احترام به مال 77
- یک _ احترام به جان یکدیگر 77
- چهار _ احترام به آبرو 78
- سه _ احترام به ناموس 78
- یز) حفظ حجاب و پوشش مناسب 82
- یو) پاکیزگی و آراستگی 82
- یح) فروتنی در راه رفتن 83
- یط) نیکو سخن گفتن 84
- اشاره 85
- 2. رفتار صالحان در عرصه فرهنگ 85
- الف) امر به معروف و نهی از منکر 86
- ب) مبارزه با سنت های نادرست 87
- اشاره 88
- 3. رفتار صالحان در عرصه اقتصاد 88
- ب) فعالیت های سالم اقتصادی 89
- الف) دیدگاه قرآن درباره ثروت و رفاه 89
- یک _ کار و تلاش 89
- اشاره 89
- دو _ رعایت مقررات در روابط مالی 90
- اول _ تنظیم اسناد تجارتی 90
- اشاره 90
- ج) ارزش های رفتاری یک _ میانه روی در مصرف 93
- یک _ میانه روی در مصرف 93
- دوم _ آسان گیری در روابط اقتصادی 93
- اشاره 93
- دوم _ معنای اسراف 94
- اول _ معنای بُخل 94
- سوم _ معنای تبذیر 95
- دو _ خویشتن داری در حال فقر 95
- سه _ حمایت مالی از نیازمندان 96
- اشاره 98
- چهار _ پرداخت مالیات های شرعی 98
- اول _ زکات 99
- دوم _ خمس 100
- د) انحراف در امور مالی 100
- یک _ دادوستد غیرعاقلانه 100
- اشاره 100
- دو _ رشوه 101
- سه _ رباخواری 102
- چهار _ کم فروشی و کلاهبرداری 103
- اشاره 104
- یک _ مشارکت سیاسی 104
- الف) رفتار صالحان با زمام دار صالح 104
- 4. رفتار صالحان در عرصه سیاست 104
- اشاره 104
- دو _ فرمان بری از حکومت اسلامی 106
- سه _ حفظ وحدت و هم دلی 108
- اشاره 109
- چهار _ نظارت همگانی بر قدرت 109
- ب) رفتار صالحان با حکومت نامشروع 109
- یک _ حضرت موسی 110
- دو _ مؤمن آل فرعون 110
- سه _ لقمان حکیم 111
- چهار _ اصحاب کهف 111
- پنج _ ساحران بنی اسرائیل 111
- اشاره 112
- ج) حکومت صالحان 112
- یک _ شرایط و ویژگی های رهبر شایسته 113
- اشاره 113
- دوم _ عدالت 114
- اول _ دانش و آگاهی 114
- سوم _ تدبیر و توانایی 115
- دو _ شیوه حکمرانی صالحان 116
- اول _ نگرش درست به قدرت 116
- اشاره 116
- دوم _ برپا داشتن ارزش ها 117
- سوم _ قانون گرایی 118
- پنجم _ مشورت با مردم 119
- چهارم _ دادگستری 119
- یک _ اخلاق پسندیده پیامبر 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- الف) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، اسوه رحمت و مهربانی 121
- اشاره 121
- 1. پیامبران اولوالعزم 121
- فصل پنجم: معرفی اسوه های صالحان در قرآن 121
- اول _ گذشت بی اندازه 122
- دوم _ نرمخویی و مدارا 123
- سوم _ محبت به کودکان 124
- دو _ دین داری پیامبر 124
- چهارم _ مشورت با مردم 124
- ب) حضرت نوح علیه السلام، اسوه استقامت و دل سوزی 125
- اشاره 125
- یک _ نُصح 126
- دو _ درخواست نکردن مزد 126
- چهار _ نراندن مؤمنان مستضعف 127
- ج) حضرت ابراهیم، اسوه توحید 127
- سه _ دل سوزی 127
- اشاره 130
- د) حضرت موسی، اسوه مبارزه با استکبار 130
- دو _ مبارزه با انحراف ها و خرافه ها 131
- یک _ توجه، دعا و زاری به درگاه الهی در همه حال 131
- 2. دیگر پیامبران الهی 132
- اشاره 132
- الف) آدم، اسوه بازگشت به سوی خدا 132
- ه_) حضرت عیسی، اسوه فروتنی و ساده زیستی 132
- ب) ادریس، اسوه آموختن و تدریس 133
- ج) هود، اسوه صراحت در پیام رسانی 134
- ه_) صالح، اسوه صبر و متانت در برخورد با مخالفان 135
- د) لوط، اسوه مبارزه با فساد اخلاقی 135
- و) اسماعیل، اسوه تسلیم 136
- اشاره 138
- ز) یعقوب، اسوه صبر و گذشت 138
- ح) یوسف، اسوه عفت و امانت 138
- دو _ پاک دامنی 139
- سه _ تلاش برای دفع کامل اتهام 139
- یک _ خدا محوری 139
- چهار _ حلم، گذشت و بزرگواری 140
- ط) ایوب، اسوه شکیبایی و زاری به درگاه خدا 141
- پنج _ گرامی داشت پدر و مادر 141
- ی) شعیب علیه السلام، اسوه در اصلاح اقتصادی 142
- اشاره 142
- یک _ جهاد شجاعانه در راه خدا 143
- دو _ داوری عادلانه 143
- یا) داوود، اسوه کار و تلاش در صنعت و هنر 143
- اشاره 143
- اشاره 144
- یب) سلیمان، اسوه زمام داری 144
- یک _ نظارت بر تمام نیروهای تحت فرمان 144
- سه _ ساده زیستی و خودکفایی 144
- دو _ زمینه سازی برای تفاهم و آزادی بیان 145
- یج) یونس، اسوه تسبیح و توسل 146
- ید) زکریّا، اسوه پیش تازی در نیکوکاری 147
- یه) یحیی، اسوه شهادت 148
- اشاره 149
- الف) مریم، اسوه عفت و صدق 149
- 3. زنان اسوه 149
- ب) آسیه، اسوه پایداری در ایمان 150
- دو _ آیات سوره «هل اتی» 151
- یک _ آیه تطهیر 151
- اشاره 151
- ج) فاطمه علیهاالسلام، کامل ترین اسوه و جامع صفات حسنه 151
- 1. هدایت پروردگار 154
- 4. یاری الهی 154
- اشاره 154
- فصل ششم: پاداش صالحان 154
- 3. روزی الهی 154
- 2. ولایت و سرپرستی خداوند 154
- 10. خوش بختی و سرانجام نیک 155
- 6. رحمت الهی 155
- 7. محبوبیت 155
- 8. امنیت 155
- 9. عزت و سربلندی 155
- 5. مهر و محبت الهی 155
- 12. گشایش در امور 156
- 13. آسان شدن کارها 156
- 16. یاری فرشتگان 156
- 14. اصلاح امور 156
- 15. بهره مندی از دعای فرشتگان 156
- 11. زندگی پاک 156
- 20. مرگ آسان 157
- 18. نجات از غم 157
- 19. بخشش و زدودن بدی ها 157
- 17. برآورده شدن دعا 157
- کتاب نامه 158
از شدت خویشتن داری شان، هر کس از حال آنان که آگاه نباشد، آنان را توانگر می پندارد... با اصرار چیزی از مردم نمی خواهند.(1)
آری، مؤمن در نهایت فقر و تنگ دستی نیز نه تنها دست نیاز به سوی کسی دراز نمی کند، بلکه فقر خود را پنهان و اظهار بی نیازی می کند. حتی در حد توان بذل و بخشش هم دارد(2) و این، زیباترین فقر است، چنان که امام علی علیه السلام فرمود: «اَلْعِفافُ زینَهُ الْفَقْرِ».(3)
امام صادق علیه السلام فرمود: «شیعَتُنا مَنْ لا یَسْئَلُ النّاسَ وَ لَوْ ماتَ جُوعا؛ پیروان ما اهل بیت اگر از گرسنگی هم بمیرند از کسی درخواست نمی کنند.»(4) البته در شرایطی ویژه ممکن است انسان ناچار شود از دیگری قرض کند یا کمکی بخواهد که در این حال نیز باید به اهلش رو آورد. امام علی علیه السلام می فرماید: «آبروی تو [چون یخی ]جامد است و با درخواست، قطره قطره می ریزد. بنگر که قطره های آبرو را پیش چه کسی می ریزی».(5)
سه _ حمایت مالی از نیازمندان
سه _ حمایت مالی از نیازمندان
واژه هایی مانند انفاق، صدقه، قرض به خداوند، زکات، جهاد با مال، حق معلوم و احسان که بارها در قرآن به کار رفته، اهمیت حمایت از نیازمندان و مسئولیت در برابر آنان را نشان می دهد. حتی یکی از نشانه های ابرار، انفاق آنان در راه خدا بیان شده است.(6) در قرآن، از انفاق با عنوان قرض
1- بقره: 273.
2- «الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ؛ [پارسایان] همانان که در فراخی روزی و تنگ دستی انفاق می کنند». آل عمران: 134
3- نهج البلاغه، حکمت 65.
4- محمدعلی جزایری، دروس اخلاق اسلامی، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ص 90، به نقل از: جامع السعادات، ج 2، ص 84.
5- نهج البلاغه، حکمت 456.
6- نک: بقره: 177.