شناختنامه حضرت فاطمه معصومه علیها السلام و شهر قم صفحه 272

ضریحی دیگر از فولاد سفید و شفاف در اطراف ضریح پیشین به فاصله نیم متری از زاویه جنوب غربی حرم نصب کرد. این ضریح در 1000ق/1591م توسط شاه عباس اول با ضریح دیگری تعویض شد. فتحعلی شاه این ضریح را در 1245ق/1829م با صفحاتی از نقره پوشاند و آن را بر فراز پایه ای از سنگ مرمر به ارتفاع سی سانتی متر جای داد. ضریح فتحعلی شاه یک بار در 1328ق/1910م و بار دیگر در 1365ق/1945م به علت فرسودگی مرمت شد و سرانجام در 1348ش شکل آن را تغییر دادند و بر ارتفاعش افزودند.

2. گنبد و گلدسته ها

2. گنبد و گلدسته ها

الف) گنبد: نخستین گنبدی که بر فراز تربت فاطمه بنا شد، ساخته ابوالفضل عراقی در 457ق/1064م بود. در ق925/1519م شاه بیگم صفوی این گنبد را ویران کرد و گنبدی دیگر ساخت که اکنون باقی است. در 1218ق/1803م به فرمان فتحعلی شاه با دوازده هزار خشت زرین گنبد را بیاراستند. ارتفاع گنبد از سطح بام شانزده متر و از سطح زمین 32 متر است. پیرامون خارجی آن 6/35 و پیرامون داخلی آن 66/28 و قطرش دوازده متر است.

ب) گلدسته ها: در آستانه حضرت معصومه علیها السلام جمعاً شش گلدسته هست. دو گلدسته خود حرم در اوایل روزگار صفویان، توسط شاه بیگم بنا شد. در 1198ق/1783م این دو گلدسته توسط لطفعلی خان زند تجدید بنا شد؛ زیرا از قصیده هاتف اصفهانی، که در پیشانی ایوان طلا کتیبه شده، بر می آید که دو گلدسته شاه بیگم پیش از تجدید بنای لطفعلی خان ویران بوده است. در 1218ق/1803م فتحعلی شاه این گلدسته ها را طلاکاری کرد. این گلدسته ها در ایام ناصرالدین شاه، توسط حسین خان شاهسوند، معروف به شهاب الملک در 1286ق/1869م تجدید بنا شد و سطح آنها با کاشی آراسته گشت. در 1299ق/1881م کامران میرزای قاجار آنها را با خشت های زرین بیاراست. ارتفاع این گلدسته ها از کف صحن 20/32 و از سطح بام 40/17 و قطر آنها 5/1 متر است. دو گلدسته دیگر در 1303ق/1885م توسط علی