مکتب کلامی قم صفحه 228

سپس به نقل کلام مرحوم صدوق و تبیین توجیه آن می پردازیم، امید که مرضی خدای متعال قرار گرفته و روشن شود که نسبت سهو به چه کسی سزاوارتر است.

ادعاهای اجماع بر عصمت و نفی سهو النبی صلی الله علیه و آله

ما در اینجا کلمات علمای بزرگ شیعه اعم از متکلمان و فقها را نقل می کنیم تا آنکه اولاً عقیده شیعه در مورد نفی سهو النبی صلی الله علیه و آله آشکار گردد. ثانیا معلوم شود که قریب به اتفاق علمایی که پس از مرحوم صدوق آمده اند از کلام وی اثبات سهوالنبی صلی الله علیه و آلهرا نفهمیده اند. و ثالثا چنانچه کسی از این کلام سهو را بفهمد آنرا توجیه نموده است. ضمنا ما نمی خواهیم کلمات علمایی را نقل کنیم که ادعای عصمت و نفی سهو النبی صلی الله علیه و آلهنموده اند زیرا در این صورت مثنوی هفتاد من کاغذ شود. بلکه مقصود ما نقل کلماتی است که ادعای اجماع صریحا یا ضمنا بر عصمت انبیاء و ائمه علیهم السلام کرده اند.

برخی از علمای شیعه نیز به تألیفات مستقلی در این موضوع پرداخته اند که شاید قدیمیترین آنان کتاب «نفی السهو عن النبی صلی الله علیه و آله» از اسحاق بن حسن بن بکران عقرائی است.(1) وی از شاگردان مرحوم کلینی بوده و در طبقه دهم رجال قرار می گیرد و معاصر مرحوم شیخ صدوق بوده است. مرحوم سید مرتضی نیز «تنزیه الانبیاء» را و شیخ محمد بن حسن حر عاملی نیز کتاب «التنبیه بالمعلوم» را به عنوان کتابهای مستقلی در موضوع تنزیه انبیاء علیهم السلام از گناه و سهو و خطا تدوین نموده اند.

الف: سید مرتضی علم الهدی فرموده است: «اختلف الناس فی الانبیاء، فقالت الشیعه الامامیه لا یجوز علیهم شی ء من المعاصی و الذنوب، کبیرا کان أو صغیرا، لا قبل النبوه و لا بعدها، و یقولون فی الائمه علیهم السلام مثل ذلک...»(2) یعنی مردم در