همگام با زائران عارف: بیانات مراجع تقلید و استادان حوزه علمیه صفحه 27

جواب ها را ملاحظه فرمودند و این تعبیر را کردند که فداها ابوها که این به معنی تأیید حضرت آن جواب ها بوده است.

و این در زمانی است که ما می دانیم حضرت معصومه علیهاالسلام در حدود ده سالگی بودند که پدر مکرّم ایشان حضرت موسی بن جعفر علیه السلام به شهادت رسیدند یعنی در یک سنین بسیار کم اما آشنایی زیادی به مسایل دینی و مسایل شرعی داشتند که خود این مطلبی که نقل شده چنان چه بتوانیم مستند محکمی از کتب خودمان بر آن پیدا کنیم. و می تواند منشأ بسیاری از مباحث علمی قرار بگیرد. مثلاً:

در این بحث که آیا زن می تواند فتوا بدهد یا نه، اختلافی است بین فقهای امامیه، مشهور، بلکه قریب به اتفاق، در صلاحیت زن نسبت به مقام افتاء اشکال می کنند ولو این که برای خودش فتوای او را حجّت می دانند. اما نسبت به مقام افتا محل اشکال می دانند و اگر این مطلب باشد که آن چه حضرت معصومه علیهاالسلام در جواب فرموده اند به عنوان نقل روایت نبوده بلکه به عنوان بیان حکم شرعی بوده است این در مباحث فقهی اثر بسیار زیادی دارد.

کما اینکه امام صادق علیه السلام دربحث حج و احرام صبی، مسایل فقهی افرادی را ارجاع دادند به حمیده.

این مسأله روشن می سازد که در بین خود اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام زن های آنان نسبت به مسایل علمی و مسایل دینی از یک رفعت مکان و از یک موقعیت خاصی برخوردار بودند بنابراین یکی از جهات بارز ایشان این است که بعد از امام رضا علیه السلام افضل اولاد امام کاظم علیه السلام بودند(1).

نکته دوم این است که از افتخارات ما قمی ها این است که قبر مبارک حضرت معصومه علیهاالسلام بر حسب تقدیر الهی در قم واقع شده است. بر حسب آن چه که در تاریخ ذکر شده این است که امام هشتم علیه السلام نامه ای نوشتند به حضرت معصومه علیهاالسلام و