فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 174

1- 1 . فهرست نسخه های خطی کتاب خانه آستانه مقدسه حضرت معصومه علیهاالسلام ، محمد تقی دانش پژوه، ص 95 - 97، این نسخه درعصر مؤلف و به خط نسخ تحریر شده و مشتمل بر 70 برگ به اندازه 22×13 سانتی متر می باشد.

الصفوی و الملک کما علم و اتضح نشاء فی بیت التوحید، اما بالنظر الی اجداده الاولین المعصومین علیهم السلام فقد صهر التوحید و ابتدأ بما اوحی الله الیهم. و امّا بالنظر الی آبائه الکرام الاقربین الذین حازوا قصب السبق فالدین من بیت هذا ناله الامم فما ارفع البیت واجدر ان ینعت بتوحید خانه.

بنابر این، برداشت استاد دانش پژوه از وجه تسمیه کتاب (تألیف دستور و آیینی برای توحید خانه(1) مرسوم در عصر صفوی(2)) صحیح نیست .

محتوای کتاب

مؤلف بعد از ایراد خطبه ای، خطاب به فرزندش یحیی ، عهدنامه ای را به عربی ایراد کرده و در آن توصیه هایی به فرزندش می نماید و هدف کتابش را ارائه طریقی برای خداشناسی ذکر می کند . وی بعد از پایان عهدنامه ، شروع به بیان مطالب کتاب در چند مقصد و هر مقصد در چند فصل می نماید.

مؤلف در پی آن است که تفکر در صنع الهی و ذکر خدا را بهترین راه خداشناسی که خودش نیز تجربه نموده، معرفی کند و از نقل قولها و استدلالهایش روشن می گردد که او طریقه فلاسفه را قبول نداشته و در جای جای کلمات خود تصریحا و تلویحا آن را نقد می کند. استناد و استدلال مؤلف در اغلب موارد به آیات و روایات است و از نقل مطالب دیگر جز در موارد اندک خودداری می کند. او در کتابش از شرح رباعیات ملا جلال دوانی و اثولوجیا (منسوب به ارسطو)(3) و بعضی از عرفا، مطالبی را نقل می کند.

مؤلف از گرایشات عقلی دوری می جوید و سعی دارد راهی برای خداشناسی ارائه دهد که مبتنی بر استدلال های فلسفی نباشد. او معتقد است راه صحیح خداشناسی، تدبر در صنع و آیات الهی و تفکر در آفاق و انفس می باشد و علاوه بر