فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 186

2 . تاریخچه کتاب خانه آستانه

اشاره

نسخ خطی ، تاریخ زنده و گویای فرهنگ دینی و ملی کشورهای اسلامی است. امروزه برای نگهداری این نفایس گرانقدر، در سراسر جهان مراکزی تأسیس شده که برای به دست آوردن این میراث با یکدیگر رقابت می کنند. کتاب خانه آستانه مقدسه حضرت معصومه علیهاالسلام یکی از این مراکز است. این کتاب خانه واحدهای مختلفی دارد. در این مقاله ، بخش نسخه های خطی آن مورد بررسی قرار می گیرد.

درباره تاریخچه تأسیس کتاب خانه این آستانه ، زمان مشخصی را نمی توان تعیین کرد. این بارگاه مطهر، از بدو به وجود آمدنش در اوایل قرن سوم هجری، همواره مورد توجه شیعیان، به ویژه اهالی قم، بوده است و شعیان به قصد تقرب و جلب رضای خدا ، اموالی را بر این روضه مقدسه وقف کرده اند. از جمله این موقوفات قرآن ها و کتاب هایی است که وقف این آستانه مقدسه شده است.

کهن ترین سندی که به رونق این بارگاه و مدرسه و موقوفات آن تصریح کرده، کتاب «نقض» ، تألیف شیخ عبدالجلیل رازی قزوینی، از علمای قرن ششم هجری، است. وی متولد قزوین و ساکن تهران بود و به همین جهت از اوضاع قم اطلاع کامل داشت. وی این کتاب را حدود سال 560 ه ق. تألیف نموده است.

شیخ عبدالجلیل در ردّ مخالفان شیعه، که شیعیان را به جهالت و نداشتن مدارس علمی متهم می کنند، تعدادی از مدارس مهم شهر قم را نام می برد و چنین می نویسد:

... امّا جواب این فصل آنست که: معلوم است که در شهر قم که همه شعیت اند، آثار اسلام و شعار دین و قوت اعتقاد چون باشد، از جامع که ابوالفضل عراقی کرده است بیرون شهر و آنچه کمال ثابت کرده است در میان شهر و مقصوره های با زینت و منبرهای باتکلّف و منارهای رفیع، و کراسی علما و نوبت عقود مجالس اثیر الملک، و مدرسه شهیدسعید عزالدین مرتضی قدس اللّه روحه، و مدرسه سید امام