فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 213

1- 1 . تاریخ حکماء و عرفاء متأخر بر صدر المتألهین، منوچهر صدوقی سها، ص 30.

از میان آن ها مولی علی نوری، مدرّس بزرگ حکمت متعالیه و صدرالدین کاشف دزفولی - عارف مشهور - را می توان نام برد. اکثر فلاسفه متأخر، سلسله اساتیدشان به مولی علی نوری و از وی به مرحوم بیدآبادی منتهی می گردد.

عرفای متأخر حوزه علمیه نجف و قم نیز اغلب سلسله اساتید خود را به مرحوم ملاحسینقلی همدانی و از وی به سید علی شوشتری می رسانند. در مورد استادان عرفانی مرحوم شوشتری اختلاف هست ؛ ولی با ملاحظه یک سلسله قرائن قوی ، شاگردی او نزد مرحوم کاشف دزفولی مسلّم است که او نیز شاگرد بیدآبادی بوده است . بالاتر از همسانی دستورهای عرفانی این عارفان با دستورهای مرحوم بیدآبادی، اتصال آنان را به مکتب تربیتی وی مسلّم می دارد. در مورد تألیفات و اندیشه های آقا محمد بیدآبادی به کتاب آشنای حق ، که در احوال و اندیشه های وی تألیف شده ، مراجعه شود .

رساله سیر و سلوک

نوشتاری که عرضه می گردد و به رساله سیر و سلوک موسوم است (1)پاسخ بید آبادی به درخواست میرزای قمی است . ظاهرا _ آنچنان که از متن رساله برمی آید _ میرزا قصد زیارت مشاهد متبرکه عراق را داشته و دستوری خواسته تا مشوقی برای طاعات و عبادات باشد. بیدآبادی نیز که سائل را فردی آماده و مستعد برای تذکر یافته ، تازیانه های سلوک را در قالب الفاظ پی در پی بر جان طالب کمال به نوازش در آورده است. اغلب مطالب این رساله و حتی الفاظ آن از آیات قرآنی و روایات اخذ شده است و چون متن آن عرضه می گردد نیازی به بحث از محتوای آن نیست.

نسخه مورد استفاده

نسخه ای که در تصحیح مورد استفاده قرار گرفته ، نسخه ای است که در کتاب خانه آستانه ، در ضمن جُنگ نفیس اسداللّه تنکابنی قرار دارد موجود است .