فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 39

1- 1 . مطالب این بخش و بخش مدارس و مساجد قم از مقاله « سیری در کتاب تربت پاکان» ، اخذ شده است و عبارت ها و تحقیقات آن مربوط به کتاب تربت پاکان نوشته پرفسور مدرسی طباطبایی است که با تلخیص و جابجایی در برخی موارد نقل شده است .

2- 2 . از دیه های شهر قدیم قم که اکنون جزء شهر شده است از سوی غرب. در آنجا آتشکده ای کهنه و دیرینه بود که دری از طلا داشت و در سال 288 ه ق . به دست بیرون ترک ، امیر قم ، ویران گردید . تربت پاکان ص 35 .

3- 3 . ویلبر ، لوح مزار مورخ 663 موزه برلین را به احتمال از این مزار دانسته است . معماری اسلامی ایران در دروه ایلخانان ص 124 ؛ لیکن خواهیم دید که آن لوح ، متعلق به مزار احمد بن قاسم است. تربت پاکان ، ج1 ، ص 37 .

عریضی» باشد که همراه پدر خود از مدینه به قم آمده و یکی از درب های این شهر به نام او بوده و دور نیست که از این درب به زیارت او می رفته اند.

در کتاب ترجمه تاریخ قم ، از قبه «علی بن عیسی طلحی» نزدیک دروازه اصفهان که رودخانه قدیم در «ایام القدیم» از بالای آن جریان داشته است ، یاد می شود. دروازه اصفهان همین دروازه کاشان و مسیر پیشین رودخانه همان مجرای صفی آباد بوده، بنابراین، آن قبه در پیرامون همین جا قرار داشته است.

در یکی از کتیبه های آن آمده است:

امر بتجدید عماره المشهد المقدس مضجع الامامین السیدین المعصومین المظلومین الطاهرین ابی الحسن علی بن جعفر الصادق و ابی جعفر محمد بن موسی الکاظم صلوات اللّه علیهما المولی المرتضی الاعظم الصاحب الاعدل الاحسب الانسب علاء الحق و الدنیا و الدین جلال الاسلام و المسلمین عطا ملک المیر محمد الحسنی اعز اللّه فی الدارین.

مقابر باغ گنبد سبز

در باغ گنبد سبز ، بیرون دروازه کاشان - درجانب شرقی شهر - سه بنا از قرن هشتم هجری قرار دارد که از نظر سبک معماری ، با یک دیگر همانندند. امرای خاندان علی صفی - فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری - در این سه بنا ، به خاک رفته اند.

1 . مقبره خواجه اصیل الدین

خاکجای خواجه اصیل الدین و فرزند او ، خواجه علی اصیل ، نخستین امیر خاندان علی صفی است که در سال 761 ه ق . به دستور خواجه علی صفی دومین امیر خاندان بنیاد گردید.

2 . مقبره خواجه علی صفی

دراین بنا که میان دو بنای دیگر قرار گرفته و از آن دو سالم تر مانده، خواجه علی صفی ، دومین فرمانروای خاندان علی صفی ، با فرزند و برادر خود به خاک رفته اند.

3 . مقبره بی تاریخ