فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 46

بنای کنونی مدرسه فیضیه در شمال صحن عتیق آستانه قم ، از نیمه نخستین قرن سیزدهم هجری، و جایگزین بنای «مدرسه آستانه» است که در میانه قرن ششم هجری وجود داشته است.

فتحعلی شاه قاجار در سال 1213 ه ق. بنای پیشین این مدرسه را از اساس برداشت و برجای آن ، بنای کنونی را بنیاد نهاد. این بنا به پیرامون یک صد حجره در دو طبقه ، چهار سوی محوطه ای به درازا و پهنای هفتاد و اند در پنجاه متر، سردری از سوی شمال با درازا و پهنای 13×4 و بلندی و پیرامون 11 متر و سه ایوان در جهات شمالی و شرقی و غربی هر یک به دهانه و پهنای 9 در 6 و بلندی و پیرامون 12 متر داشته است.

ایوان غربی در نیم قرن اخیر از شکل خود خارج شده و با احداث سقفی در بالای کتیبه کمربندی آن، قسمت بالا ، مخزن کتاب خانه و قسمت پایین ، مسجد و مدرس گردیده است. ایوانی نیز در جنوب هست که در سال 939 ه ق. بنا شده و سر در صحن عتیق آستانه مقدس حضرت ستی فاطمه است. در بالای درگاه ورود مدرسه از سردَر شمالی ، کتیبه کمربندی است به نستعلیق که در آن این ابیات نوشته شده:

این مقرنس طاق چبود این منور شمسه چیست ؟ آسمانی با سکون و آفتابی بی زوال

این حرم حرمت حریم، این عرش فرسا بارگاه گشت بنیاد از مثال پادشاه بی مثال

باد یا رب بخت بیدارش چو حی لاینام باد یا رب ملک اقبالش چو ملک لایزال

این همایون درگه فرخ بی گردون همال درگه علم است و باب فضل و کریاس(1) کمال

مدرسه دارالشفا

بنای دارالشفا در شمال مدرسه فیضیه ، از فتحعلی شاه قاجار است که نخست به