فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 59

آن ها در کتاب شناسی آثار مربوط به قم مندرج است.(1)

اثر مشهور مفلس قمی ، کتاب تحفه الفاطمیین است که در دو جلد تنظیم کرده، جلد اول را در سال 1350 ه ق. و جلد دوم را در سال 1351 ه ق. به پایان رسانیده است.

از آثار وی ، منظومه ارده شیره و همچنین بخشی از اشعارش در 40 صفحه، با مقدمه عباس میر ابوالفتحی، به چاپ رسیده است.

نمونه ای از اشعار وی که در ختم جلد اول تحفه الفاطمیین سروده ، چنین است:

شکر خدا را که ز فیض ازل وز سبب مکرمت لم یزل

گشت به سعی قلم خوش خرام جلد نخستین ز کتابم تمام

مخزن این نامه نامی اثر گشت ز فیض سخنم پر گهر

طرفه خبرهای کهن گفته شد دُرّ سخن بین که چسان سفته شد

هست امیدم که به رغم حسود نغمه سرایان ریاض وجود

چونکه درآیند در این بوستان بازگشانید به تحسین زبان

ساز نمایند نوای کرم درگذرند از سر سهو قلم

نظامی گنجوی

اشاره

شیخ ابو محمد بن شیخ یوسف نظامی قمی، اصل آن جناب از خاک پاک تفرش است که از اعمال قم شمرده می شود و والد ماجدش به گنجه که از بلاد معتبره آذربایجان است و به خوشی هوا مشهور است ، رفته و آن جناب در آنجا متولد شد و خود در اقبال نامه می فرماید:

نظامی ز گنجینه بگشایی بند گرفتاری گنجه تا چند چند

چو دُر گر چه در بحر گنجه گمم ولی از قهستان شهر قممم

میرزا محمد بن محمد تقی ارباب قمی (متوفای 1341 ه ق)

حاج میرزا محمد از آیات الهیه و از براهین قاطعه طریقه حقه جعفریه، در فقاهت و اجتهاد مقامی بسیار بلند و رتبه ای بس ارجمند داشت. به مقام بزرگواری و بسط ید و نفاذ حکم و قبول عامه که داشت ، کمتر کسی رسیده است. در حفظ و حمایت شریعت مصطفوی دقیقه ای فرو نگذاشت و در این باب اقدام و اهتمام او را دیگری نداشت.

در اوایل جوانی از این بلد شریف رخت به عتبات عالیات کشیده و در محضر حجه الاسلام حاج میرزا محمد حسن شیرازی استفاضه و استفاده نموده و عمده تلمذ وی در فقه و اصول در خدمت حاج میرزا حبیب الله رشتی و ملا کاظم خراسانی بوده، تا آن که بعد از تحصیل و تکمیل علوم دینیه به قوه قدسیّه اجتهاد فائز آمده ، مجاز شده به وطن مراجعت نموده، ریاستی عامه و شهرتی تامه پیدا کرد، صیت فقاهت و فضیلت او به همه جا رسیده و مقروع اسماع خاص و عام گردید. مجلس درس و افادت و افاضتش دائر و برقرار بوده ، منبری داشت شیرین و متین و محضری بس نمکین، در نهی از منکر و منع اهل فجور قلبی قوی داشت و در حفظ حدود شرعیه دقیقه ای فرو نگذاشت.

مادام الحیات به تدریس و ترویج، و افاضت و امامت و حکومات شرعیه اشتغال داشت و ساحت محکمه آن بزرگوار به هیچ توهم مشوب نشد و دامن اصحاب و