فاطمه معصومه علیهاالسلام و تاریخ و فرهنگ قم صفحه 71

1- 1 . تربت پاکان، مدرّس طباطبایی، ج 2، ص 109.

2- 2 . تعلیقات النقض، ج 1، ص 415 به نقل از تواریخ آل سلجوق عماد کاتب، ص 182.

3- 3 . تعلیقات النقض، ج 1، ص 416 - 417 به نقل از دیوان قاضی ابوبکر ارجانی ص 63 - 66.

خیر او، بزرگداشتی را ترتیب دهند که چنین خدمتی را بدین شهر نموده است.

ابوالحسن مرتضی مطهر بن ابی القاسم علی دیباجی قمی

رازی در موارد متعددی از وی یاد کرده است:

السید ذوالفخرین المرتضی القمی که فضل او از کلام و خطب او معلوم شود.(1)

... اگر استاد مسلم راثهه الملک نوشتند، سید مرتضای قم را ذوالفخرین نوشتند.(2)

... و این خبر، پنداری به نظام الملک ابو علی الحسن بن علی بن اسحق نرسیده بودکه سرهمه سنیان بود تا به شفاعت دختر خویش را به پسر سید مرتضی قمی می داد.

... سید اجل المرتضی ذوالفخرین ابوالحسن علی بن المطهر بن علی - رضی الله عنه - که بیرون از ان که سلاطین آل سلجوق و خواجه نظام الملک به وصلت با وی تقرب و تبرک نمودند، چهار صد [ من ] خوضه مفرّد در ترکه او آمد و فضل و علم او از کتب و خطب او معلوم شود و هنوز شرف و فضل نقابت در خاندان او در عراق باقی است. (3) و ذوالفخرین مرتضی قمی که فضلای عالم را از خطب و تصانیفهای او سرمایه است. (4)

... در عهد مرتضای قم که بود که بر وی طلب تقدّم ریاستی کردن؟

و معلوم است که علمای فریقین هر آدینه به سلام مرتضی رفتندی و از وی عطا ستدندی و سلطان در وقت انزوای او به سرای او رفت و نظام الملک با عظمت هر سال بار به سرای او رفتی. (5)

منتجب الدین در الفهرست، ذوالفخرین را چنین ستوده است:

السید الاجل المرتضی.... من کبار سادت العراق و صدور الاشراف انتهی منصب النقابه و الریاسته فی عصره السید و کان علما فی فنون العلم. له خطب و رسائل لطیفه. (6)

ذوالفخرین، سید مرتضی مطهر دیباجی قمی آن چنان که رازی و منتجب الدین