زیور هستی صفحه 123

معصومه علیهاالسلام مظهر سرِّ مختفی و پنهان اسماء الهی است؛ اسراری که برای آنان آشکار است و آنها محو آن اسرار شده اند، ولی برای ما سرّند.

انسان کامل، شعاع نور حق

گویم واجب تو را نه آنَتْ رتبت خوانم ممکن تو را ز ممکن برتر

ممکن اندر لباس واجب پیدا واجبی اندر رَدای امکان مَظْهَر

ممکن امّا چه ممکن، علت امکان واجب امّا شعاع خالق اکبر

ممکن امّا یگانه واسطه فیض فیض به مِهْتر رسد و زان پس کهتر

ممکن امّا نمود هستی از وی ممکن امّا زممکنات فزونتر

این ابیات در واقع، بیانگر چند مسأله فلسفی است که بوی عرفانی به خود گرفته است، از جمله: بحث وجوب و امکان، برزخ بین وجوب و امکان، صادر نخستین واسطه فیض، و قاعده امکان اشرف. برای روشن شدن بحث، ابتدا به تعریف وجوب و امکان می پردازیم:

ما هر مفهومی را در نظر بگیریم یا نسبتش به وجود، ضروری است که واجب است و یا نسبتش به وجود و عدم، یکسان است که ممکن نام دارد.

از یک طرف، با توجه به تعاریف یاد شده، تمام ماسوی الله، امکان