شاخص های تربیتی جهاد اقتصادی از منظر قرآن صفحه 14

7. تعریف واژگان کلیدی

یکی از کارهای لازم در هر تحقیق، تعریف کلمات کلیدی و اصطلاحاتی است که در سامان دهی فرآیند پژوهش به کار می روند. شناخت واژگان اصلی تحقیق به پژوهش گر امکان می دهد تا با دید روشن و احاطه کامل بر جنبه های گوناگون موضوع، وارد فرآیند پژوهش شود و با آمادگی کامل، به بررسی آن بپردازد؛ چراکه تعریف مفاهیم، بسیاری از ابهام ها را برطرف می کند و راه روشنی را در برابر محقق می گشاید. ازاین رو، در این بخش از سخن، به شناسایی و تبیین مهم ترین واژگان به کار رفته در این پژوهش می پردازیم.

الف) تربیت

الف) تربیت

واژه «تربیت» از نظر لغت، مصدر باب تفعیل، از ریشه «رَبَبَ» یا «رَبَوَ»، به معنای رشد، نمو، زیاد شدن، افزایش یافتن و اصلاح چیزی است. ابن منظور در لسان العرب می نویسد: «تربیت از ربو، به معنای زیادتی، رشد، نمو و نگه داری است.»(1) راغب اصفهانی، تربیت را تغییر تدریجی امری می داند که آن چیز به گونه ای به حدّ تمام برسد.(2) صاحب کتاب التحقیق فی کلمات القرآن الکریم با تجزیه و تحلیل آرای اهل لغت به این نتیجه رسیده است: «اکثر اهل لغت، واژه تربیت را از ریشه «رَبَبَ» و یا «رَبَوَ» می دانند.»(3) وی می نویسد:

تربیت از ریشه ربب (ربَّ) عبارت است از: «سوق دادن شیء مورد تربیت به سوی کمال مطلوب و رفع نقایص و کاستی های آن. ابتدا با

1- «الزیاده و النشاء و التغذیه و المحافظه و النماء.» محمد بن مکرم بن منظور، لسان العرب، ماده «ربو».
2- «انشاء الشیء حالاً فحالاً الی حد التمام.» حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ماده «رب».
3- حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 4، ص 18، ماده «ربّ».