از تبار محدثان: ویژه زندگی شیخ عباس قمی (ره) صفحه 31

ص:33

نیامدند. در موقع ملاقات و سؤال از علت ترک نماز جماعت گفتند: حقیقت این است که در رکوع چهارم نماز ظهر متوجه شدم که صدای اقتدا کنندگان که پشت سر من می گویند: (یا الله یا الله اِنَّ الله مع الصّابرین) از محلی بسیار دور به گوش می رسد. این، توجه مرا به زیادی جمعیت متوجه کرد و در من شادی و فرحی تولید کرد. خلاصه خوشم آمد که جمعیت این اندازه است. بنابراین، من برای امامت جماعت آن جا اهلیت ندارم».(1)

این اخلاق و رفتار محدث قمی، تنها منحصر به نماز نبود. او در شعایر دیگر الهی نیز همین رویه را دنبال می کرد و هر گاه شبهه ای در دلش به وجود می آمد و احساس می کرد کسی یا چیزی با اخلاص وی شریک می شود، یا آن کار را رها می کرد و یا از گرفتن اجرت و کمک چشم پوشی می کرد. «در یکی از سال ها، مرد نیکوکاری از محدث قمی خواهش می کند که بانی مجلس شود و تعهد می کند که مبلغ پنجاه دینار عراقی به ایشان تقدیم کند. در آن موقع هزینه محدث در هر ماه سه دینار بوده است. محدث می گوید من برای امام حسین علیه السلام منبر می روم، نه برای دیگری و بدین گونه آن وجه را نپذیرفت».(2) تواضع و اخلاص محدث تا آن جا بود که در هنگام نوشتن کتاب فوائدالرضویه در باب احوال علمای اسلام، از خود چیزی نمی گوید و خود را در زمره علمای تشیّع به شمار نمی آورد. او در جایی از این کتاب می گوید: همانا چون این کتاب شریف در بیان احوال علماست، شایسته ندیدم که ترجمه (شرح حال) خود را _ که احقر و پست تر از آنم که در عدد ایشان باشم _ در آن درج