- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- فصل اول: زندگی نامه 7
- اشاره 7
- 1. ولادت 7
- آغاز تحصیل 8
- 2. حیات علمی 8
- اشاره 8
- مهاجرت به نجف 9
- بازگشت به زادگاه (تبریز) 11
- 3. اوضاع حوزه علمیه قم 12
- مهاجرت به قم 12
- اشاره 19
- 4. استادان و شاگردان 19
- استادان 19
- روش تدریس علامه طباطبایی و رفتار ایشان با شاگردان 21
- شاگردان علامه طباطبایی رحمه الله 23
- اشاره 25
- تفسیر قرآن به قرآن 25
- اشاره 25
- فصل دوم: ویژگی های علمی 25
- 1. ویژگی تفسیری 25
- تفسیر موضوعی 27
- آگاهی گسترده و فراگیر به تمام ظواهر قرآن 28
- تبحر در تفکر عقلی 29
- سیری عمیق در سنّت قطعی امامان معصوم علیه السلام 29
- آشنایی با محکمات قرآن 30
- آشنایی با علوم نقلی 30
- آشنایی کامل با مبادی برهان و شرایط مقدمات 31
- توانایی علامه در تشخیص مفهوم از مصداق و خلط نکردن تفسیر و تطبیق 32
- آشنایی کامل با مبانی عرفان اسلامی 32
- پاسداری از مکتب تشیع 33
- جمع میان دو شیوه تفسیری ترتیبی و موضوعی 34
- شرح صدر 35
- رمز کلمات 36
- اشک خوف 36
- فیض قدسی 38
- ما کاری نکرده ایم 39
- هدیه به روح پدر و مادر 40
- جایگاه تفسیر المیزان در محافل علمی جهان 41
- 2. ویژگی فلسفی 42
- اشاره 42
- دشواری شناخت مردان الهی 42
- فلسفه از دیدگاه علامه طباطبایی 43
- تنظیم فلسفه به صورت مسائل هندسی 45
- پایه گذار یک رشته مسائل فلسفی 46
- مبارزه با فلسفه مادی گری 47
- تقریب میان فلسفه شرق و غرب (فلسفه تطبیقی) 48
- غواص اقیانوس معارف 49
- تعقل عمیق همراه با امدادهای غیبی 50
- آب لطف 51
- بنیان های فکری استاد طباطبایی 51
- دفاع از فلسفه صدرایی 53
- نبود تعارض میان عقل و وحی 54
- الف) اندیشه ها، ]عرفان نظری[ یا عرفان شناسی 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- 3. ویژگی عرفانی و اخلاقی 56
- عارف و عرفان 57
- انسان و درک عرفانی 57
- اهل بیت علیه السلام ؛ سرچشمه عرفان اسلامی 58
- راهنمایی کتاب و سنّت به عرفان نفس و برنامه آن 59
- تفاوت عرفان اسلامی با عرفان های غیراسلامی 62
- رابطه انسان و عرفان عملی 63
- عارف، ناظر صور ملکات اشخاص 65
- ب) جلوه های عرفان عملی و اخلاقی علامه طباطبایی 67
- آشنایی علامه با آیت الله قاضی رحمه الله 67
- اشاره 67
- جایگاه علامه طباطبایی در عرفان عملی 68
- کشیک نفس 70
- گفتوگو با ادریس علیه السلام 71
- عشق به اهل بیت علیهم السلام 72
- محاسبه 72
- شرح صدر علامه طباطبایی 73
- بخشش و گذشت 75
- ساده زیستی و زهد 75
- اخلاص 76
- بلندی طبع 78
- فروتنی 79
- توجه به حقوق حیوانات 80
- رسیدگی به همنوع 80
- اخلاق خانوادگی علامه 81
- ما حیوان خانگی را نمی کشیم 83
- دیگر فضایل اخلاقی علامه 83
- یاد خدا 84
- راهکار اول 85
- اشاره 85
- سه راهکار اخلاقی 85
- راهکار دوم 86
- راهکار سوم 86
- 4. ویژگی فقهی، اصولی، حدیثی 87
- اشاره 87
- الف) ویژگی فقهی و اصولی علامه طباطبایی 87
- اشاره 87
- مراتب فقهی علامه طباطبایی رحمه الله 88
- ب) پژوهش های حدیثی 89
- اجازه اجتهاد 89
- اشاره 92
- 5. تبحّر در علم ریاضی و هیئت 92
- نصب دایره هندسه در مدرسه حجتیه قم 93
- تدریس علم هیئت در قم 93
- نقشه مدرسه حجتیه 94
- ریاضیات و تقویت ذوق فلسفی 94
- سیاه مشق 96
- اشاره 96
- 6. ویژگی هنری و ادبی 96
- شعر 97
- اشاره 97
- مهر خوبان 99
- بارگاه گل 99
- جرم من این است که آزاده ام 101
- هرچه جوییم نیابیم نشانی جز نام 101
- خویش بر آتش زد و خاموش شد 102
- شاه شهیدان 103
- پیر خرد 103
- پیر میخانه 103
- باد سحر 104
- طبق غنچه 104
- دو هزار «لَنْ ترانی» 105
- چشمه فکر 105
- امام خمینی رحمه الله 106
- اشاره 106
- فصل سوم: علامه از دیدگاه بزرگان 106
- شهید مرتضی مطهری رحمه الله 107
- آیت الله خامنه ای 107
- آیت الله محمدتقی مصباح یزدی 109
- آیت الله جعفر سبحانی 109
- آیت الله حسن زاده آملی 110
- آیت الله ابراهیم امینی 111
- آیت الله مرتضوی لنگرودی رحمه الله 112
- آیت الله صدرالدین حائری شیرازی 112
- دکتر رضا داوری اردکانی 113
- آیت الله محمد محمدی گیلانی 113
- خاطره اول 114
- علامه محمدتقی جعفری رحمه الله 114
- اشاره 114
- خاطره دوم 115
- استاد عبدالحسین مشکوهالدینی 116
- دکتر احمد احمدی 116
- استاد محمد عبدخدایی 117
- دکتر جواد فلاتوری 118
- استاد سید محسن موسوی تبریزی 120
- استاد سید جلال الدین آشتیانی 120
- آیت الله جوادی آملی 121
- دکتر سید حسین نصر 122
- دکتر غلام حسین ابراهیمی دینانی 125
- 1. تفسیر المیزان 129
- فصل چهارم: کتاب شناسی 129
- اشاره 129
- 3. نهایه الحکمه 131
- 2. بدایه الحکمه 131
- 5. حاشیه بر کفایه الاصول 132
- 4. اصول فلسفه و روش رئالیسم 132
- 6. شیعه در اسلام 132
- 7. مجموعه مذاکرات با پرفسور هانری کربن (شیعه) 133
- 9. روابط اجتماعی در اسلام 133
- 8. خلاصه تعالیم اسلام 133
- 10. عقاید و دستورهای دینی 133
- 11. بررسی های اسلامی (3 جلد) 134
- 16. رساله قوه و فعل 135
- 12. آموزش دین 135
- 13، 14 و 15. رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا 135
- 18. رساله ای در صفات (صفات سلبیه و ثبوتیه و...) 135
- 19. رساله ای در افعالالله تعالی (بحثی است درباره توحید افعالی، جبر و تفویض، قضا و قدر و...) 135
- 17. رساله ای در اثبات ذات 135
- 22. رساله ای در ولایت 136
- 20. رساله ای در وسائط (اثری است درباره وسائط موجود میان مقام ربوبی و عالم طبیعت) 136
- 21. رساله ای در نبوت 136
- 23. رساله ای در مشتقات 136
- 24. رساله ای در برهان 136
- 28. رساله ای در اعتبارات 136
- 26. رساله ای در تحلیل 136
- 25. رساله ای در ترکیب 136
- 27. رساله ای در مغالطه 136
- 32. تعلیمات دینی 137
- 34. رساله ای در عالم غیب 137
- 30. رساله ای در حکومت اسلامی 137
- 31. محاکمات میان دو مکاتبات 137
- 33. معنویت تشیع (مجموعه مقاله ها) 137
- 29. قرآن در اسلام 137
- 36. پرسش و پاسخ 137
- 35. وحی یا شعور مرموز 137
- 41. رساله علی و فلسفه الهی 138
- 42. سنن النبی صلی الله علیه و آله 138
- 43. لب اللباب 138
- 37. ارجوزه فی النحو 138
- 40. دیوان اشعار 138
- 39. ارجوزه فی الخط 138
- 38. ارجوزه فی الصّرف 138
- 46. حاشیه بر اسفار 139
- 47. مهر تابان 139
- 45. رساله ای در اسماءالله تعالی 139
- 44. رساله ای در توحید ذاتی 139
- 52. حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری 140
- 55. جمال آفتاب و آفتاب هر نظر (شرحی بر دیوان حافظ) 140
- 49. رساله ای در عشق 140
- 48. رسالت تشیع 140
- 53. تعلیقه بر برخی مجلدهای بحارالانوار 140
- 51. تعلیقه بر اصول کافی 140
- 54. رساله ای در تحریم الکل از دیدگاه اسلام 140
- 50. رساله محمد صلی الله علیه و آله در آیین اسلام 140
- 56. راز دل 141
- 57. رساله انساب آل عبدالوهاب 141
- اشاره 142
- فصل پنجم: عروج ملکوتی 142
- در سوگ علامه طباطبائی رحمه الله 144
- رجعت سرخ ستاره 146
- فخریه شهریار 146
- عشق رفت 147
- الف) کتاب 151
- کتابنامه 151
- اشاره 151
- ب) نشریه 155
ص:63
عاشقان را گر در آتش می پسندد لطف دوست
تنگ چشمم گر نظر در چشمه کوثر کنم
دوش لعلش عشوه ای می داد حافظ را ولی
من نه آنم کز وی این افسانه ها باور کنم
دیدم عجب غزلی است و این اشعار به من چنین می فهماند که تدریس اسفار لازم است.(1)
دفاع از فلسفه صدرایی
دفاع از فلسفه صدرایی
علامه طباطبایی، اشکال هایی را که بر ملاصدرا و فلسفه او وارد می شود، ناشی از نداشتن فهم و درک عمیق نسبت به مسائل او می دانست. ایشان به برخی استدلال های ملاصدرا انتقاد داشت، ولی وی را زندهکننده فلسفه اسلامی و از فیلسوفان درجه اول اسلام چون بوعلی و فارابی می دانست. ایشان در حوزه علمیه قم، دوره هایی از فلسفه؛ چه اسفار و چه شفا را تدریس کرد و در اینکه ایشان تنها متخصص فلسفه شرق در تمام جهان بوده است، میان دوست و دشمن اختلافی وجود ندارد.
در زمان رژیم ستمشاهی، امریکاییان کوشیدند برای تدریس فلسفه شرق، ایشان را به یکی از دانشگاه های ایالات متحده امریکا ببرند. دولت امریکا نیز برای عملی کردن این برنامه، به محمدرضا، شاه ایران متوسل شد. وی از حضرت آیت الله العظمی بروجردی خواست چنین موضوعی را به آگاهی علامه برساند، ولی ایشان نپذیرفت.
برخی عقیده دارند نخست لازم است طلاب با روایات امامان معصوم علیه السلام آشنا شوند و سپس فلسفه بخوانند، ولی علامه می فرمود:
روایات ما مشحون از مسائل عقلی عمیق، دقیق و مستند و حاوی براهین فلسفی می باشد. چگونه انسان می تواند به این دریای ژرف و وسیع وارد
1- مهر تابان، صص 60 و 61.