- مقدّمه 1
- اشاره 3
- بخش اوّل: نوری از یزد 3
- فصل اوّل: نسب خانوادگی 4
- اشاره 4
- تولد عبدالکریم 5
- نیاکان حاج شیخ عبدالکریم 6
- فرزندان حاج شیخ عبدالکریم 6
- فصل دوّم: زندگی علمی 9
- تحصیل در اردکان 9
- در حوزه ی یزد 10
- در حوزه ی کربلا 12
- در حوزه ی سامرّا 13
- در حوزه ی نجف 14
- مهاجرت به ایران و بازگشت به کربلا 14
- برگزیدن لقب حایری در کربلا 15
- ورود به اراک (سلطان آباد سابق) 16
- ورود به قم 17
- بنیان نهادن حوزه ی علمیّه ی قم 18
- شهر قم در آیینه ی روایات 20
- تاریخ پیدایش قم 21
- دلیل نام گذاری قم 21
- استادان 22
- شاگردان 24
- نگاشته ها 25
- اشاره 27
- فصل سوّم: حاج شیخ و مسایل سیاسی و اجتماعی ایران 27
- دوران بنیان گذاری حوزه ی علمیّه ی قم 28
- خط مشی سیاسی آیت اللّه حایری 30
- رویدادهای سیاسی و مواضع آیت اللّه حایری 34
- 1 _ تغییر لباس روحانیان و آزمون حوزه ها به وسیله ی وزارت معارف 34
- اشاره 34
- 2 _ ماجرای شیخ محمّدتقی بافقی 38
- 3 _ نهضت مشروطیّت 41
- 4 _ قیام آقانوراللّه اصفهانی 42
- 5 _ تبعید آیت اللّه مدرّس 44
- 6 _ واکنش درباره ی مهاجرت یهودیان به فلسطین 45
- 7 _ مخالفت با جمهوری خواهی رضاشاه 46
- 8 _ کشف حجاب 47
- 9 _ پنهان نگه داشتن شمار واقعی طلاّب 49
- تخصّصی شدن ابواب فقه 50
- اشاره 50
- احتیاط در فتوا 50
- فصل چهارم: اندیشه ها و دیدگاه های آیت اللّه حایری 50
- واکنش در برابر مسایل اخلاقی طلاب 51
- اندیشه های پیشروانه 52
- رویارویی با جریان فکری شریعت سنگلجی 53
- سرپرستی بینوایان 54
- فصل پنجم: فعالیت های اجتماعی آیت اللّه حایری 54
- ساخت قبرستان و غسال خانه 55
- ساخت بیمارستان 55
- کمک به آسیب دیدگان سیل قم و ساخت سدّ برای رودخانه ی قم 57
- بنیان گذاری حوزه ی علمیه ی قم 59
- بازسازی مدرسه های قدیمی 60
- اشاره 60
- دلیل نام گذاری فیضیّه 61
- ساخت کتاب خانه ی مدرسه ی فیضیّه 62
- مدرسه ی دارالشّفا 62
- زنده نگه داشتن شعایر اسلامی 63
- ارادت به اهل بیت به ویژه امام حسین(ع) 63
- فصل ششم: ویژگی های رفتاری آیت اللّه حایری 63
- زندگی بی آلایش 64
- زهدورزی 66
- حقوق همسر 66
- خوش رفتاری با خدمت کاران 66
- احترام به مراجع و اهل علم 67
- توجه به اشاره ی استاد 68
- توجّه به فقیران و بیماران 69
- خوراک و پوشاک حاج شیخ 70
- حاضرجوابی 72
- شوخ طبعی 72
- قیافه ی ظاهری 73
- حواله کردن شهریه ی یک ماهه ی طلاّب 74
- تأیید حاج شیخ از سوی حضرت بقیه اللّه(عج) 74
- فصل هفتم: داستان های شگفت 74
- گریه ی امام زمان(عج) 75
- کرامت امام حسین(ع) به حاج شیخ 77
- آرزو بر جوانان عیب نیست 77
- خدمت به استاد 79
- مکاشفه برای آیت اللّه سیّدصدرالدین صدر 80
- امام خمینی(ره) 81
- فصل هشتم: آیت اللّه حایری از نگاه دیگران 81
- درگذشت آیت اللّه حایری 82
- فصل نهم: دیدار با معبود 82
- آیت اللّه سبحانی 82
- مرگ مشکوک 83
- واکنش حکومت پس از درگذشت حاج شیخ 84
- اشاره 86
- بخش دوّم: برگزیده ی ادب فارسی 86
- اشعار 87
- ترکیب بندی از امام خمینی(ره) 88
- متون ادبی 89
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 94
- اشاره 94
- پیشنهادهای کلّی 95
- پیشنهادهای برنامه ای 97
- پرسش های مردمی 98
- پرسش های مسابقه ای 99
- پرسش های کارشناسی 101
- معرفی کارشناسان 102
- منابع 103
- کتب 103
- نشریات 107
ص:86
در برابر جنایت های رضاخان و فشارهای او بر حوزه ایستادگی کرد و در حادثه ی کشتار مسجد گوهرشاد و بسیاری دیگر از دشواری های پیش آمده برای ملّت مسلمان ایران و حوزه های علمیه، هوشیاری به خرج داد. سرانجام آن بزرگ مرد در شب 10 بهمن 1315 ه . ش، برابر با 17 ذیقعده 1355 ه . ق (1)، پس از 79 سال (2) زندگی بابرکت، بر اثر حمله ی قلبی (3) درگذشت.
مرگ مشکوک
بر اساس برخی گزارش های شفاهی، درگذشت حاج شیخ مشکوک بود. آقای حاج شیخ محمّد صادق تهرانی از خادم آن مر حوم به نام «آقا علی» نقل می کند: «در آن وقت که اقا مریض بودند، هنگام عصر دو نفر دکتر از تهران به دیدار ایشان آمده و پس از دیدار و معاینه، چندتا «حب» (4) به ایشان دادند. حاج شیخ بعد از تناول آن قرص ها، ساعت 5 حالش منقلب شده و در اوایل شب، از دنیا رفتند». (5)
جنازه ی آن بزرگوار را پس از تشییع باشکوه و اقامه ی نماز به امامت
1- حاج شیخ عبدالکریم حایری مؤسّس حوزه ی علمیه قم، ص 111.
2- الکلام یجرّ الکلام، ج 1، ص 107. بنا بر قولی، 81 سال.
3- یکصد سال مبارزه ی روحانیت مترقّی، عقیقی بخشایشی، ص 443، به نقل از آیت اللّه مرعشی نجفی، گنجینه ی دانشمندان، ج 1، ص 294.
4- قُرص.
5- مجله ی یاد، ش 17، ص 153، به نقل از: آرشیو خاطرات...، خاطرات آیت اللّه حاج شیخ محمّدصادق تهرانی، صص 2362 و 2517.