رهیافت 6: گزیده¬ای از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) صفحه 138

ص:146

هست، تو رب ما و ما مربوب توییم. از تو آن را امید داریم که هر مربوبی از رب خود امید دارد.(1)

5. ادب در سیره حضرت ابراهیم علیه السلام

از جمله آداب انبیا، ادبی است که خداوند، آن را از ابراهیم خلیل علیه السلام در احتجاجش با قوم خود نقل کرده:«قالَ أَفَرَأَیْتُمْ ما کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ أَنْتُمْ وَ آباؤکُمُ اْلأَقْدَمُونَ فَإِنَّهُمْ عَدُوُّ لی إِلاّ رَبَّ الْعالَمینَ الَّذی خَلَقَنی فَهُوَ یَهْدینِ وَ الَّذی هُوَ یُطْعِمُنی وَ یَسْقینِ وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفینِ وَ الَّذی یُمیتُنی ثُمَّ یُحْیینِ وَ الَّذی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لی خَطیئَتی یَوْمَ الدِّینِ رَبِّ هَبْ لی حُکْمًا وَ أَلْحِقْنی بِالصّالِحینَ وَ اجْعَلْ لی لِسانَ صِدْقٍ فِی اْلآخِرینَ وَ اجْعَلْنی مِنْ وَرَثَهِ جَنَّهِ النَّعیمِ وَ اغْفِرْ ِلأَبی إِنَّهُ کانَ مِنَ الضّالِّینَ وَ لا تُخْزِنی یَوْمَ یُبْعَثُونَ» (شعرا: 75-87).

دعایی است که ابراهیم علیه السلام به خود و به پدرش می کند و وعده ای را که خدا به او داده [است]، طلب می نماید و این در حالی بود که تازه به نبوت مبعوث شده و هنوز از ایمان پدرش مأیوس نشده بود. وقتی که فهمید پدرش، دشمن خدا است، از او بیزاری جست. در این دعا ابتدا پروردگار خود را ثنای جمیل می کند، چنان که ادب عبودیت هم همین را اقتضا می کند. این ثنا نیز اولین ثنای مفصلی است که خداوند از وی حکایت کرده و آن ثنایی که قبلاً از او حکایت کرده بود، یعنی: «یا قَوْمِ إِنّی بَرِیءٌ مِمّا تُشْرِکُونَ إِنّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ» (انعام: 78).

همچنین ثنایی که در گفتارش با پدر کرده بود:«سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبّی إِنَّهُ کانَ بی حَفِیًّا» (مریم: 47) به این تفصیل نبود. ابراهیم علیه السلام در این ثنایی که کرده، ادب را این طور به کار برده که عنایت پروردگار را از ابتدای خلقتش تا وقتی که