زندگی و اندیشه های میرزامحمدحسین نائینی صفحه 48

ص:56

3. بازداشتن رضاخان از اجرای طرح جمهوریت.(1)

بدین ترتیب، نائینی به آنچه وظیفه داشت، عمل کرد. آن گاه که مشروطه خواهان مسیر درست را می پیمودند و به یاری وی نیاز داشتند، به یاری آنان برخاست و آن گاه که مشروطه به بی راهه رفت و مشروطه خواهان راستین از صحنه به در شدند، از مشروطه روی برگرداند که همانا وظیفه همین بود.

نائینی در جنبش عراق

نائینی در جنبش عراق

زمانی که عراق به اشغال نیروهای انگلیسی درآمد (1914 م)، علمای نجف اعلان جهاد دادند و نیروهای مردمی را بسیج کردند و خود نیز در جبهه حضور یافتند.(2) نائینی نیز از عناصر پرتکاپوی این جهاد مقدس به شمار می آمد و با تلاش پی گیر، علمای رده اول را به فرا گیری تاکتیک های جنگی و نظامی تشویق می کرد.(3)

پس از ارتحال رهبر جنبش، محمدتقی شیرازی و آغاز رهبری و مرجعیت شیخ الشریعه اصفهانی، همکاری و تلاش های نائینی گسترده تر شد و شیخ الشریعه در تصمیم گیری ها و انتشار بیانیه های سیاسی و اجتماعی با وی مشورت کرد.(4) نائینی و چند تن دیگر از مراجع، پس از مرحوم شریعت اصفهانی، رهبری جنبش ملی _ اسلامی عراق را بر عهده گرفتند(5) و با تمام توان قیام را به پیش بردند. تلاش همه جانبه رهبران این قیام، سبب شد انگلیس از ادعای

1- نک: عبدالله مستوفی، شرح زندگانی من، تهران، زوار، 1341، ج 3، ص 601.
2- محمدصادقی تهرانی، نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی، عراق، انتشارات دارالفکر، 1920م، صص12و44.
3- بخشی از نامه آیت الله مرعشی به عبدالهادی حائری به نقل از: مجله حوزه، ش 76.
4- تشیع و مشروطیت در ایران، ص 172.
5- تشیع و مشروطیت در ایران، ص 172.