- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- فصل اول: میلاد نور 4
- اشاره 4
- 1. خاندان مجلسی 5
- اشاره 5
- حافظ ابو نُعَیْم اصفهانی؛ نیای بزرگ علامه مجلسی 6
- کمال الدین درویش محمداصفهانی؛ جد مادری علامه مجلسی اول 7
- 2. شهرت یافتن به مجلسی 8
- ملا مقصود علی مجلسی 8
- اشاره 9
- 3. علامه مجلسی اول (ملا محمدتقی اصفهانی) 9
- تصوف علامه محمدتقی مجلسی 10
- 4. فرزندان علامه مجلسی 12
- 5. تألیفات 12
- 1. آغاز تحصیل 13
- فصل دوم: زندگی علمی علامه مجلسی 13
- اشاره 13
- 2. استادان علامه مجلسی 14
- اشاره 14
- ملا محمد صالح مازندرانی 16
- آقاحسین خوانساری 16
- میرزاعبداللّه اصفهانی 16
- ملامحمدمحسن فیض کاشانی 17
- اشاره 18
- 3. شاگردان 18
- سیدنعمت اللّه جزایری 19
- میرمحمد صالح خاتون آبادی 20
- محقق اردبیلی 20
- میرزاعبداللّه تبریزی اصفهانی 20
- میرمحمدحسین خاتون آبادی 21
- فصل سوم: آثار و نگاشته ها 23
- اشاره 23
- کتاب های فارسی 26
- اشاره 27
- بحارالانوار 27
- کتاب های عربی 27
- اشاره 27
- هدف از نگارش بحارالانوار 28
- فهرست بحارالانوار 30
- کتاب خانه کوچک 32
- سرچشمه پایان ناپذیر 32
- بحارالانوار از دید بزرگان 32
- کرامت 32
- کتابی جامع 33
- نقد و نظر 34
- علامه طباطبایی و بحارالانوار 36
- فصل چهارم: اندیشه ها و نوآوری های علامه مجلسی 38
- اشاره 38
- علامه مجلسی و فلسفه 40
- علامه مجلسی؛ اخباری میانه رو 41
- ضرورت حکومت 42
- ولایت فقیه 43
- وجوب نماز جمعه 45
- اشاره 46
- اوضاع سیاسی 46
- فصل پنجم: زندگی سیاسی و فرهنگی 46
- پادشاهان معاصر 47
- اشاره 48
- پست های دولتی 48
- امامت جمعه اصفهان 48
- شیخ الاسلامی اصفهان 49
- علامه مجلسی و صوفیه 50
- بت شکنی 51
- مبارزه با می گساری و منکرات 52
- رهنمود اداری 53
- نقد و نظر 54
- مسالمت علما با پادشاهان برای گسترش تشیع 56
- دیدگاه امام خمینی رحمه الله 56
- عالمان اسلام و رسالت کنترل زمام داران 57
- فصل ششم: علامه مجلسی از نگاه بزرگان 59
- برآوردن نیاز 63
- انجام آداب و مستحبّات 63
- اشاره 63
- فصل هفتم: ویژگی های اخلاقی علامه مجلسی 63
- پشتکار علمی 64
- داشتن نیت جدایی 64
- ارج نهادن به کتاب 66
- اخلاق نیکو 66
- هیبت والا 66
- فصل هشتم: درگذشت و رحلت به جهان باقی 68
- اشاره 70
- فصل نهم: گزیده ادب فارسی 70
- اشعار 70
- اشاره 76
- در دامانِ عفّت 76
- نثر ادبی 76
- گستره اندیشه 78
- ارمغان الهی 79
- اقیانوس فضیلت 81
- اشاره 82
- همراه با برنامه سازان 82
- پیشنهادهای کلی 82
- پیشنهادهای برنامه ای 83
- پرسش های مسابقه ای 84
- پرسش های کارشناسی 86
- پرسش های مردمی 86
- کتاب نامه 88
ص:43
وی رایج بود و طالبان علم به آن اقبال داشته اند.(1)
وی در کتاب های خود به ویژه بحارالانوار به انتقاد از نظریه های فیلسوفان می پردازد. به نظر او، فیلسوفان بیش از اندازه، به عقل اعتماد می کنند و بعضی از آرای آنان مخالف ضروریات دین است.
حال این پرسش پیش می آید که علامه چه اندازه از مباحث عمیق فلسفی، فهم دقیقی داشته است؟ آیا برداشت وی از جایگاه فلسفه درست بوده است؟ آیا انتقاد او بر فیلسوفان وارد است؟ پاسخ گویی به این پرسش ها را به بحثی دیگر وامی گذاریم.
علامه مجلسی؛ اخباری میانه رو
علامه مجلسی؛ اخباری میانه رو
یکی از مسایل مطرح درباره زندگی علمی علامه مجلسی، مشرب فقهی اوست. این پرسش مطرح است که آیا وی اصولی بوده و بر اساس علم اصول فقه، احکام شرعی را از روی دلیل های تفصیلی استنباط می کرده است یا مخالف علم اصول فقه و اجتهاد و به تعبیر دیگر، اخباری بوده است؟ باید گفت مشرب اخباری(2) در اوایل جوانی علامه مجلسی در ایران گسترش یافت. پایه گذار مشرب اخباری نیزملامحمدامین استرآبادی بود که با نوشتن کتاب فوائد مدنیه در اثبات مشرب اخباری و رد مبانی دانشمندان اصولی برای به دست آوردن احکام شرعی، توفان به پا کرد.
علامه مجلسی، منابع استنباط احکام شرعی را به قرآن و روایات
1- بحارالانوار، ج 1، ص 2.
2- اخباری ها معتقدند که در استنباط احکام شرعیه باید به قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام اکتفا کرد بر خلاف اصولی ها که علاوه بر آن دو، عقل را نیز در استنباط احکام دخالت می دهند.