- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- چکیده 8
- بخش اول: قبیله، خانواده و زمینه های تربیتی مختار 15
- اشاره 15
- فصل اول: قبیله مختار 17
- اشاره 17
- دو قبیله در کنار هم 18
- ثقیف پس از ظهور اسلام 20
- انگیزه های مقاومت ثقیف در برابر اسلام 21
- اشاره 24
- عروه نخستین شهید از قبیله ثقیف 24
- فصل دوم: خانواده مختار 24
- ابوعُبَید سردار دلاور 25
- ابوعُبَیْد فرمانده عدالت خواه 27
- شهادت ابوعُبید 28
- دَومَه شخصیت برجسته زن مسلمان 29
- فصل سوم: دوران کودکی و زمینه های تربیتی مختار 31
- اشاره 31
- دست نوازش علی علیه السلام بر سر مختار 31
- دنیای تازه ای فرا روی مختار 32
- شرکت در جهاد در سیزده سالگی 32
- نتیجه 33
- بخش دوم: اوصاف، ارتباطات و اندیشه های مختار پیش از حادثه عاشورا 35
- اشاره 35
- همّت عالی و اندیشه بلند 37
- اشاره 37
- فصل اول: خصوصیات فردی و اخلاقی مختار 37
- مختار مرد عبادت و زهد 38
- سخاوت و بزرگواری مختار 41
- مختار مرد کار و زحمت 43
- مختار خدای سخن و بیان 44
- مختار و عدالت اجتماعی 47
- فصل دوم: مواضع سیاسی و اجتماعی مختار 47
- اشاره 47
- سیاست مختار در برابر موالیان 48
- مختار در مقام داوری 49
- مختار و مدارا با دشمنان 49
- نتیجه 51
- اشاره 52
- موضع مختار در قبال سیاست امویان 52
- فصل سوم: عقاید مختار 52
- دلایل مخالفت مختار با معاویه 53
- مختار شیعه مخلص و انقلابی 56
- تعلیم معارف از اهل بیت 57
- مختار در غدیر خم 58
- مختار و امام حسن علیه السلام 59
- نگرانی مختار از امام حسن علیه السلام 61
- نگرش مختار به صلح امام حسن علیه السلام 66
- عقاید خاندان مختار 68
- بخش سوم: مختار و حادثه عاشورا 71
- اشاره 71
- مختار و مخالفت او با جانشینی یزید 72
- فصل اول: مختار قبل از حادثه عاشورا 72
- اشاره 72
- مختار مهماندار مسلم 75
- علت حضور مسلم در خانه مختار 77
- مختار و تلاش برای یاری حسین علیه السلام 79
- عبیداللّه بن زیاد به جای نعمان بن بشیر 81
- مسلم در خانه هانی 83
- خبر غیر منتظره 84
- رهایی مختار از کام مرگ 87
- مختار در زندان ابن زیاد 90
- خشم مختار پس از شهادت امام حسین علیه السلام 91
- مژده میثم از آینده مختار 93
- رهایی مختار از زندان 94
- اشاره 97
- فصل دوم: مختار پس از حادثه عاشورا 97
- حرکت مختار به سوی حجاز 97
- علت حرکت به سوی حجاز 98
- اشاره 100
- ابن زبیر از زبان امام علی علیه السلام 100
- فصل سوم: ابن زبیر؛ اندیشه ها و روش ها 100
- ابن زبیر و شهادت امام حسین علیه السلام 101
- ابن زبیر، عوام فریبی و فرصت طلبی 104
- فصل چهارم: مختار و ابن زبیر 106
- اشاره 106
- شرایط مختار و ترس ابن زبیر از آن ها 108
- مختار و رهبری ابن زبیر 110
- اهداف ابن زبیر از کنار آمدن با مختار 112
- به خون نشستن قیام مردم مدینه 114
- جنایات هولناک سپاه شام در مدینه 116
- حمله به مکه و وحشت ابن زبیر 117
- دفاع از مکه و دلداری به ابن زبیر 119
- مرگ یزید و شانس ابن زبیر 121
- عهد شکنی ابن زبیر و تصمیم مختار 122
- اشاره 125
- بخش چهارم: قیام مختار 125
- فصل اول: زمینه سازی برای قیام 127
- در اندیشه بازگشت به عراق 127
- اشاره 127
- مختار و محمّد حنفیّه 128
- نهضت مختار و رهبری امام سجاد علیه السلام 130
- چرا مختار نزد محمد حنفیه رفت؟ 130
- حرکت به سوی عراق 132
- تجدید میثاق بر سر مزار یار 133
- بازگشت به کوفه 134
- اشاره 137
- فصل دوم: زمینه های قیام مختار 137
- درماندگی ابن زیاد در برابر آتش خشم مردم 138
- مختار و سلیمان بن صُرد خزاعی 141
- عوامل موفقیت مختار در قبال توّابین 143
- اشاره 147
- حاکمان ابن زبیر در کوفه 147
- فصل سوم: ابن زبیر و تلاش برای مهار قیام مختار 147
- مختار در زندان ابن زبیر 148
- اشاره 152
- فصل چهارم: مختار پس از آزادی 152
- بزرگان کوفه، امام سجّاد و قیام مختار 152
- ابن مطیع حاکم جدید ابن زبیر 155
- سیاست ابن مطیع در قبال مختار 156
- دعوت از سردار دلاور ابراهیم بن اشتر 159
- فصل پنجم: زبانه کشیدن شراره های خشم انقلاب 159
- اشاره 159
- بیعت ابراهیم گامی به سوی پیروزی 162
- کوفه در التهاب قیام بزرگ 166
- مژده نخستین پیروزی 167
- صدور فرمان قیام 171
- طلیعه خورشید پیروزی در شب باشکوه 172
- تحرکات دشمن در قبال نیروهای انقلاب 175
- مقایسه دو سپاه 177
- یورش ظفرمندانه به قلب دشمن 178
- به سوی فتح آخرین سنگر 180
- فرار با لباس زنانه 184
- تبیین هدف در نخستین خطبه پس از پیروزی 186
- نکات خطبه 189
- بیعت رستگاری و پیمان آگاهانه 190
- اشاره 193
- بخش پنجم: حکومت، سیاست و مقابله با تجاوز و توطئه 193
- فصل اول: سیاست اداری و حکومتی مختار 195
- تشکیلات دولتی و سیاست حکومتی 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- الف) در مرکز انقلاب (کوفه) 196
- ب) در سایر ولایات 197
- روش اداری و حکومتی مختار 200
- تشکیل سپاه منظم برای دفاع از مردم 205
- اشاره 207
- پیشروی اموی ها به سوی موصل 207
- فصل دوم: مقابله با دشمنان خارجی و نفاق داخلی 207
- گسیل سپاه به سوی موصل 209
- شکست دوباره اموی ها 211
- نخستین نبرد پیروزمندانه 211
- واقعه تلخ 212
- اشاره 215
- شورش اشراف و جنایتکاران کربلا 215
- فصل سوم: مقابله با توطئه داخلی 215
- ریشه ها و عناصر این شورش 218
- امویان نقابدار در کوفه 219
- آغاز شورش کوفه 223
- محاصره مختار 227
- سرکوبی شورش 229
- پس از سرکوبی شورش 231
- آمار کشته شدن و اسرای شورشیان 231
- بخش ششم:رایت انتقام 235
- اشاره 235
- اشاره 237
- فصل اول: درخشش شمشیر انتقام آل علی علیه السلام 237
- در جستجوی جنایتکاران کربلا 238
- اشاره 238
- تعقیب و دست گیری سه تن از جانیان 238
- مجازات نافع بن مالک 240
- خولی، مسلمان یا کافر؟ 240
- با تو جنگیده ام، اما در کربلا نبودم (معرفی سه نفر از قاتلین امام حسین علیه السلام) 242
- سرنوشت مُرَّه بن منقذ 244
- از تقدیر خدا نمی توان گریخت (عاقبت حکیم بن طفیل) 246
- آنانی که بر اجساد شهدا اسب تاختند 246
- عمربن سعد و امان مختار 248
- واقعا مختار به عمر سعد امان داد؟ 250
- در اندیشه مجازات عمر سعد 256
- تصمیم به فرار 260
- سر عمر سعد نزد مختار 262
- خدایا، پاداش نیکو به مختار عنایت کن! 266
- آخرین تقدیر خدا 267
- شمر در چنگال عدالت 268
- مجازات سنان 275
- حرمله؛ تلخی آهن و سوزش آتش 276
- سجده طولانی و روزه شکر 279
- سرنوشت تلخ عمروبن حجّاج 280
- انهدام خانه های فراریان جانی 282
- اشاره 283
- فصل دوم: مصاف دوباره با سپاه شام 283
- آمادگی نیروها برای سرکوبی عبیداللّه زیاد 283
- حرکت به سوی موصل 284
- عهد شکنی عبیداللّه بن حرّ 286
- برخورد با نیروهای شام 288
- پیش آمد جالب 288
- شب باشکوه و خاطره انگیز 291
- سخنان آتشین ابراهیم 292
- آغاز نبرد 294
- مقابله تن به تن 297
- اشاره 297
- «احوص» در برابر «ابن ضبعان» 297
- حصین بن نُمیر و جنایات او 300
- کشته شدن حصین بن نمیر 300
- شریک بن جدیر کیست؟ 302
- فرمان حمله عمومی و اوج درگیری 302
- هلاکت ابن زیاد به دست ابراهیم 305
- شام غریبان یا جشن پیروزی 306
- مژده فتح بزرگ به مختار 307
- ابراهیم پس از تسلط بر موصل 308
- بزرگواری ابراهیم 309
- سر ابن زیاد نزد مختار 310
- بهترین هدیه برای امام سجّاد علیه السلام 311
- مار بر سر ابن زیاد 311
- موقعیت مختار پس از این پیروزی 314
- بخش هفتم:آخرین نبرد 316
- اشاره 316
- تصادم قدرت در عراق 317
- فصل اول: مختار و ابن زبیر 317
- اشاره 317
- نرمش مختار در قبال ابن زبیر 318
- چرا نرمش؟ 319
- واکنش ابن زبیر در برابر نامه مختار 321
- در فکر تصرف مدینه 324
- حیله عباس بن سهل و ناکامی نقشه مختار 329
- واکنش مختار پس از کشته شدن شرحبیل 332
- ابن زبیر و مبارزه در حجاز 335
- اشاره 335
- فصل دوم: ابن زبیر و مبارزه با مختار 335
- محمد حنفیه در زندان ابن زبیر 337
- حرمت کعبه و تدبیر مختار برای نجات محمّد حنفیّه 340
- گسیل نیروهای عملیات نجات به مکه 342
- عملیات نجات و ترس ابن زبیر 342
- مبارزه ابن زبیر در عراق 347
- مصعب در بصره 348
- مصعب و فراریان کوفه 349
- اشاره 349
- 1. شَبَث بن رِبعی 350
- 2. محمّد بن اشعث 350
- مصعب و اصرار بر آمدن مهلّب 351
- محمّدبن اشعث در پی آوردن مهلّب به بصره 352
- قدرت نمایی مهلّب در بصره 353
- نقش فراریان قبل از جنگ 354
- مصعب در تدارک حمله به کوفه 356
- آمادگی مختار برای مقابله با مصعب 358
- توطئه مصعب برای فریب ابن شمیط 360
- مقابله دو سپاه 362
- شهادت فرمانده کل نیروهای مختار 364
- چه سعادتی است مرگ شرافت مندانه! 366
- پیشروی مصعب به سوی کوفه 367
- رودررویی دو لشکر و تدبیر مختار 368
- شروع نبرد به فرماندهی مختار 369
- اوج درگیری 371
- محمّد اشعث باید کشته شود 373
- بازگشت مختار به کوفه 375
- پیشروی مصعب در داخل شهر 376
- درگیری در داخل شهر 378
- اگر دین ندارید آزاده باشید! 381
- آخرین نبرد 383
- اشاره 386
- فصل سوم: پس از شهادت مختار 386
- سخت گیری بر همسران مختار 387
- دلاوری مادر مختار 390
- عوامل شکست قیام مختار 390
- مختار عدالت جوی آزادی خواه 393
- اشاره 396
- بخش هشتم: پاسخ به شبهات 396
- اشاره 397
- فصل اول: پاسخ به شبهات 397
- آیا مختار شیعه بود؟ 402
- محمّد حنفیه و مذهب کیسانیه 405
- امام سجاد علیه السلام و حکومت مختار 408
- اشاره 411
- فصل دوم: مختار از دیدگاه اخبار 411
- اخباری که مختار در آن مدح شده 411
- آنچه از این روایات به دست می آید 415
- اخباری که مختار در آن ها ذم شده است 416
- بررسی این دو روایت 417
- مختار و ادعای نبوت! 421
- اشاره 424
- منظور از قدرت طلبی 424
- فصل سوم: آیا مختار قدرت طلب بود؟ 424
- اشاره 427
- دو نکته مهم 427
- 1. دشمنان اهل بیت و حکام اموی 428
- 2. عناصر نژاد گرای عرب 429
- مختار و قدرت طلبی 430
- بررسی این روایت 431
- چرا ابراهیم بن اشتر در نبرد با مصعب خواسته نشد؟ 433
- دلایل انتخاب احمر بن شمیط به فرماندهی 435
- آیا ابراهیم از محاصره مختار آگاهی داشت؟ 436
- فصل چهارم: مختار و خشونت 440
- اشاره 440
- ممنوعیت خشونت در اسلام 441
- مثله کردن و فتاوای علما 443
- اشاره 444
- اشاره 444
- فرض اول: عمل مختار مورد تأیید امام سجاد علیه السلام بود 444
- فصل پنجم: امام سجاد علیه السلام و اعمال مختار 444
- 1. روایت منهال 444
- اشاره 444
- بررسی این روایت از نظر دلالت 445
- 2. سکوت ائمه علیهم السلام در برابر اعمال مختار 447
- اشاره 447
- نکات مورد توجه این روایت 449
- مؤیدات دو دلیل فوق 450
- فلسفه تأیید امام 454
- اشاره 454
- 1. تشفی قلب های مؤمنان و اهل بیت 456
- 2. جلوگیری از تکرار فاجعه کربلا 456
- فرض دوم: امام راضی به خشونت نبود 460
- چرا مختار با امام سجاد علیه السلام مشورت نکرد؟ 461
- چرا ائمه علیهم السلام عمل مختار را تأیید کرده اند؟ 467
- نتیجه 468
- اشاره 469
- بخش نهم: با برنامه سازان 469
- با برنامه سازان 470
- فرمانروایی رسانه ها 470
- اشاره 470
- رسانه ها و الگوهای زندگی 472
- نقش و مسئولیت فیلم سازان 474
- مختار و مسئولیت فیلم سازان 475
- توصیه ها 478
- اشاره 478
- 1. شخصیت اصلی داستان 478
- 2. شخصیت های ویژه 479
- اشاره 481
- اشاره 481
- الف) در جبهه موافق مختار 481
- 3. نقش آفرینان اصلی 481
- ابراهیم اشتر 481
- ابوعمره (کیسان) 482
- یزیدبن انس 482
- عبداللّه بن کامل 482
- ب) نقش آفرینان اصلی در جبهه مخالف 483
- احمربن شمیط 483
- عبیداللّه بن زیاد 483
- اشاره 483
- مصعب بن زبیر 483
- مهلّب 484
- حصین بن نمیر 484
- عبدالرحمان بن مخنف 485
- محمّدبن اشعث 485
- شَبَثْ ربعی 485
- در جنگ دوم با عبیداللّه زیاد 486
- الف) در جبهه موافق مختار 486
- اشاره 486
- اشاره 486
- در جنگ با ابن مطیع 486
- در جنگ اول با ابن زیاد 486
- 4. نقش آفرینان مقطعی 486
- اشاره 487
- در عملیات ناموفق تصرف مدینه 487
- در جنگ با مصعب 487
- 5. ماجراهای مهم 487
- ب) نقش آفرینان مقطعی در جبهه مخالف 487
- در عملیات آزادی محمّد حنفیه 487
- مختار قبل از حادثه عاشورا 488
- دوران نوجوانی 488
- دوران کودکی 488
- مختار پس از حادثه عاشورا 489
- بازگشت به کوفه 489
- مختار پس از آزادی 490
- پس از تسلط بر کوفه 491
- پس از نخستین شکست سپاه شام 491
- در انتقام گرفتن از قاتلین سیّدالشهدا 492
- باز هم به مصاف سپاه شام 492
- مختار و ابن زبیر 493
- آخرین نبرد 494
- پرسش هایی برای گفت وگو با مردم 494
- پرسش های کارشناسی 495
- اشاره 499
- منابع عربی 499
- کتاب نامه 499
- منابع فارسی 505
ص:288
آن گاه نگاهی که حاکی از رضایت به عزم و توان مندی ابراهیم بود و گویای از امید به پیروزی او به چهره اش انداخت و شانه های ستبرش را با دست تکان داد و گفت:
آنچه را گفتم شنیدی؟
ابراهیم گفت: آری.
برای بار آخر ابراهیم را در آغوش کشید و گفت: خدا به همراهت.(1)
عهد شکنی عبیداللّه بن حرّ
عهد شکنی عبیداللّه بن حرّ
وقتی سپاه کوفه به تکریت رسید، ابراهیم، خراج آن منطقه را جمع آوری و میان سپاه تقسیم کرد؛ پنج هزار درهم از آن خراج را به عبیداللّه داد اما او آن را نپذیرفت و گفت:
تو به من پنج هزار درهم می دهی در حالی که برای خود دو برابر آن را برداشته ای، می پنداری پدرم «حرّ» از پدرت «مالک» کم تر بوده؟
ابراهیم گفت: نه به خدا قسم، من بیش تر ازآنچه به تو دادم چیزی بر نداشتم.
ابراهیم ازاین برخورد ناشایست عبیداللّه بن حرّ بسیار ناراحت شد؛ لذا پنج هزار درهم سهم خودش را نیز به او داد، امّا طمع عبیداللّه بن حرّ زیاد بود و او به سبب منش اشراف گونه اش از مختار و ابراهیم دل خوش نداشت، از این رو آن را بهانه ای برای شکستن بیعت و جدا شدن از مختار قرار داد و به ده هزار درهم نیز راضی نشد بلکه همراه با قبیله اش از سپاه ابراهیم جدا گردید.
عبیداللّه بن حرّ پس از این که از سپاه ابراهیم جدا شد همراه افراد
1- اقتباس از ماهیت قیام مختار، ص 519 .