- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- چکیده 8
- بخش اول: قبیله، خانواده و زمینه های تربیتی مختار 15
- اشاره 15
- فصل اول: قبیله مختار 17
- اشاره 17
- دو قبیله در کنار هم 18
- ثقیف پس از ظهور اسلام 20
- انگیزه های مقاومت ثقیف در برابر اسلام 21
- اشاره 24
- عروه نخستین شهید از قبیله ثقیف 24
- فصل دوم: خانواده مختار 24
- ابوعُبَید سردار دلاور 25
- ابوعُبَیْد فرمانده عدالت خواه 27
- شهادت ابوعُبید 28
- دَومَه شخصیت برجسته زن مسلمان 29
- اشاره 31
- دست نوازش علی علیه السلام بر سر مختار 31
- فصل سوم: دوران کودکی و زمینه های تربیتی مختار 31
- دنیای تازه ای فرا روی مختار 32
- شرکت در جهاد در سیزده سالگی 32
- نتیجه 33
- اشاره 35
- بخش دوم: اوصاف، ارتباطات و اندیشه های مختار پیش از حادثه عاشورا 35
- اشاره 37
- فصل اول: خصوصیات فردی و اخلاقی مختار 37
- همّت عالی و اندیشه بلند 37
- مختار مرد عبادت و زهد 38
- سخاوت و بزرگواری مختار 41
- مختار مرد کار و زحمت 43
- مختار خدای سخن و بیان 44
- مختار و عدالت اجتماعی 47
- فصل دوم: مواضع سیاسی و اجتماعی مختار 47
- اشاره 47
- سیاست مختار در برابر موالیان 48
- مختار و مدارا با دشمنان 49
- مختار در مقام داوری 49
- نتیجه 51
- موضع مختار در قبال سیاست امویان 52
- اشاره 52
- فصل سوم: عقاید مختار 52
- دلایل مخالفت مختار با معاویه 53
- مختار شیعه مخلص و انقلابی 56
- تعلیم معارف از اهل بیت 57
- مختار در غدیر خم 58
- مختار و امام حسن علیه السلام 59
- نگرانی مختار از امام حسن علیه السلام 61
- نگرش مختار به صلح امام حسن علیه السلام 66
- عقاید خاندان مختار 68
- بخش سوم: مختار و حادثه عاشورا 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- فصل اول: مختار قبل از حادثه عاشورا 72
- مختار و مخالفت او با جانشینی یزید 72
- مختار مهماندار مسلم 75
- علت حضور مسلم در خانه مختار 77
- مختار و تلاش برای یاری حسین علیه السلام 79
- عبیداللّه بن زیاد به جای نعمان بن بشیر 81
- مسلم در خانه هانی 83
- خبر غیر منتظره 84
- رهایی مختار از کام مرگ 87
- مختار در زندان ابن زیاد 90
- خشم مختار پس از شهادت امام حسین علیه السلام 91
- مژده میثم از آینده مختار 93
- رهایی مختار از زندان 94
- حرکت مختار به سوی حجاز 97
- فصل دوم: مختار پس از حادثه عاشورا 97
- اشاره 97
- علت حرکت به سوی حجاز 98
- اشاره 100
- ابن زبیر از زبان امام علی علیه السلام 100
- فصل سوم: ابن زبیر؛ اندیشه ها و روش ها 100
- ابن زبیر و شهادت امام حسین علیه السلام 101
- ابن زبیر، عوام فریبی و فرصت طلبی 104
- فصل چهارم: مختار و ابن زبیر 106
- اشاره 106
- شرایط مختار و ترس ابن زبیر از آن ها 108
- مختار و رهبری ابن زبیر 110
- اهداف ابن زبیر از کنار آمدن با مختار 112
- به خون نشستن قیام مردم مدینه 114
- جنایات هولناک سپاه شام در مدینه 116
- حمله به مکه و وحشت ابن زبیر 117
- دفاع از مکه و دلداری به ابن زبیر 119
- مرگ یزید و شانس ابن زبیر 121
- عهد شکنی ابن زبیر و تصمیم مختار 122
- بخش چهارم: قیام مختار 125
- اشاره 125
- فصل اول: زمینه سازی برای قیام 127
- در اندیشه بازگشت به عراق 127
- اشاره 127
- مختار و محمّد حنفیّه 128
- نهضت مختار و رهبری امام سجاد علیه السلام 130
- چرا مختار نزد محمد حنفیه رفت؟ 130
- حرکت به سوی عراق 132
- تجدید میثاق بر سر مزار یار 133
- بازگشت به کوفه 134
- فصل دوم: زمینه های قیام مختار 137
- اشاره 137
- درماندگی ابن زیاد در برابر آتش خشم مردم 138
- مختار و سلیمان بن صُرد خزاعی 141
- عوامل موفقیت مختار در قبال توّابین 143
- اشاره 147
- فصل سوم: ابن زبیر و تلاش برای مهار قیام مختار 147
- حاکمان ابن زبیر در کوفه 147
- مختار در زندان ابن زبیر 148
- اشاره 152
- فصل چهارم: مختار پس از آزادی 152
- بزرگان کوفه، امام سجّاد و قیام مختار 152
- ابن مطیع حاکم جدید ابن زبیر 155
- سیاست ابن مطیع در قبال مختار 156
- دعوت از سردار دلاور ابراهیم بن اشتر 159
- فصل پنجم: زبانه کشیدن شراره های خشم انقلاب 159
- اشاره 159
- بیعت ابراهیم گامی به سوی پیروزی 162
- کوفه در التهاب قیام بزرگ 166
- مژده نخستین پیروزی 167
- صدور فرمان قیام 171
- طلیعه خورشید پیروزی در شب باشکوه 172
- تحرکات دشمن در قبال نیروهای انقلاب 175
- مقایسه دو سپاه 177
- یورش ظفرمندانه به قلب دشمن 178
- به سوی فتح آخرین سنگر 180
- فرار با لباس زنانه 184
- تبیین هدف در نخستین خطبه پس از پیروزی 186
- نکات خطبه 189
- بیعت رستگاری و پیمان آگاهانه 190
- اشاره 193
- بخش پنجم: حکومت، سیاست و مقابله با تجاوز و توطئه 193
- فصل اول: سیاست اداری و حکومتی مختار 195
- تشکیلات دولتی و سیاست حکومتی 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- الف) در مرکز انقلاب (کوفه) 196
- ب) در سایر ولایات 197
- روش اداری و حکومتی مختار 200
- تشکیل سپاه منظم برای دفاع از مردم 205
- اشاره 207
- پیشروی اموی ها به سوی موصل 207
- فصل دوم: مقابله با دشمنان خارجی و نفاق داخلی 207
- گسیل سپاه به سوی موصل 209
- شکست دوباره اموی ها 211
- نخستین نبرد پیروزمندانه 211
- واقعه تلخ 212
- شورش اشراف و جنایتکاران کربلا 215
- فصل سوم: مقابله با توطئه داخلی 215
- اشاره 215
- ریشه ها و عناصر این شورش 218
- امویان نقابدار در کوفه 219
- آغاز شورش کوفه 223
- محاصره مختار 227
- سرکوبی شورش 229
- آمار کشته شدن و اسرای شورشیان 231
- پس از سرکوبی شورش 231
- بخش ششم:رایت انتقام 235
- اشاره 235
- اشاره 237
- فصل اول: درخشش شمشیر انتقام آل علی علیه السلام 237
- تعقیب و دست گیری سه تن از جانیان 238
- اشاره 238
- در جستجوی جنایتکاران کربلا 238
- خولی، مسلمان یا کافر؟ 240
- مجازات نافع بن مالک 240
- با تو جنگیده ام، اما در کربلا نبودم (معرفی سه نفر از قاتلین امام حسین علیه السلام) 242
- سرنوشت مُرَّه بن منقذ 244
- از تقدیر خدا نمی توان گریخت (عاقبت حکیم بن طفیل) 246
- آنانی که بر اجساد شهدا اسب تاختند 246
- عمربن سعد و امان مختار 248
- واقعا مختار به عمر سعد امان داد؟ 250
- در اندیشه مجازات عمر سعد 256
- تصمیم به فرار 260
- سر عمر سعد نزد مختار 262
- خدایا، پاداش نیکو به مختار عنایت کن! 266
- آخرین تقدیر خدا 267
- شمر در چنگال عدالت 268
- مجازات سنان 275
- حرمله؛ تلخی آهن و سوزش آتش 276
- سجده طولانی و روزه شکر 279
- سرنوشت تلخ عمروبن حجّاج 280
- انهدام خانه های فراریان جانی 282
- اشاره 283
- فصل دوم: مصاف دوباره با سپاه شام 283
- آمادگی نیروها برای سرکوبی عبیداللّه زیاد 283
- حرکت به سوی موصل 284
- عهد شکنی عبیداللّه بن حرّ 286
- برخورد با نیروهای شام 288
- پیش آمد جالب 288
- شب باشکوه و خاطره انگیز 291
- سخنان آتشین ابراهیم 292
- آغاز نبرد 294
- مقابله تن به تن 297
- اشاره 297
- «احوص» در برابر «ابن ضبعان» 297
- کشته شدن حصین بن نمیر 300
- حصین بن نُمیر و جنایات او 300
- شریک بن جدیر کیست؟ 302
- فرمان حمله عمومی و اوج درگیری 302
- هلاکت ابن زیاد به دست ابراهیم 305
- شام غریبان یا جشن پیروزی 306
- مژده فتح بزرگ به مختار 307
- ابراهیم پس از تسلط بر موصل 308
- بزرگواری ابراهیم 309
- سر ابن زیاد نزد مختار 310
- مار بر سر ابن زیاد 311
- بهترین هدیه برای امام سجّاد علیه السلام 311
- موقعیت مختار پس از این پیروزی 314
- اشاره 316
- بخش هفتم:آخرین نبرد 316
- تصادم قدرت در عراق 317
- اشاره 317
- فصل اول: مختار و ابن زبیر 317
- نرمش مختار در قبال ابن زبیر 318
- چرا نرمش؟ 319
- واکنش ابن زبیر در برابر نامه مختار 321
- در فکر تصرف مدینه 324
- حیله عباس بن سهل و ناکامی نقشه مختار 329
- واکنش مختار پس از کشته شدن شرحبیل 332
- ابن زبیر و مبارزه در حجاز 335
- فصل دوم: ابن زبیر و مبارزه با مختار 335
- اشاره 335
- محمد حنفیه در زندان ابن زبیر 337
- حرمت کعبه و تدبیر مختار برای نجات محمّد حنفیّه 340
- گسیل نیروهای عملیات نجات به مکه 342
- عملیات نجات و ترس ابن زبیر 342
- مبارزه ابن زبیر در عراق 347
- مصعب در بصره 348
- مصعب و فراریان کوفه 349
- اشاره 349
- 2. محمّد بن اشعث 350
- 1. شَبَث بن رِبعی 350
- مصعب و اصرار بر آمدن مهلّب 351
- محمّدبن اشعث در پی آوردن مهلّب به بصره 352
- قدرت نمایی مهلّب در بصره 353
- نقش فراریان قبل از جنگ 354
- مصعب در تدارک حمله به کوفه 356
- آمادگی مختار برای مقابله با مصعب 358
- توطئه مصعب برای فریب ابن شمیط 360
- مقابله دو سپاه 362
- شهادت فرمانده کل نیروهای مختار 364
- چه سعادتی است مرگ شرافت مندانه! 366
- پیشروی مصعب به سوی کوفه 367
- رودررویی دو لشکر و تدبیر مختار 368
- شروع نبرد به فرماندهی مختار 369
- اوج درگیری 371
- محمّد اشعث باید کشته شود 373
- بازگشت مختار به کوفه 375
- پیشروی مصعب در داخل شهر 376
- درگیری در داخل شهر 378
- اگر دین ندارید آزاده باشید! 381
- آخرین نبرد 383
- اشاره 386
- فصل سوم: پس از شهادت مختار 386
- سخت گیری بر همسران مختار 387
- عوامل شکست قیام مختار 390
- دلاوری مادر مختار 390
- مختار عدالت جوی آزادی خواه 393
- بخش هشتم: پاسخ به شبهات 396
- اشاره 396
- فصل اول: پاسخ به شبهات 397
- اشاره 397
- آیا مختار شیعه بود؟ 402
- محمّد حنفیه و مذهب کیسانیه 405
- امام سجاد علیه السلام و حکومت مختار 408
- اخباری که مختار در آن مدح شده 411
- فصل دوم: مختار از دیدگاه اخبار 411
- اشاره 411
- آنچه از این روایات به دست می آید 415
- اخباری که مختار در آن ها ذم شده است 416
- بررسی این دو روایت 417
- مختار و ادعای نبوت! 421
- اشاره 424
- منظور از قدرت طلبی 424
- فصل سوم: آیا مختار قدرت طلب بود؟ 424
- اشاره 427
- دو نکته مهم 427
- 1. دشمنان اهل بیت و حکام اموی 428
- 2. عناصر نژاد گرای عرب 429
- مختار و قدرت طلبی 430
- بررسی این روایت 431
- چرا ابراهیم بن اشتر در نبرد با مصعب خواسته نشد؟ 433
- دلایل انتخاب احمر بن شمیط به فرماندهی 435
- آیا ابراهیم از محاصره مختار آگاهی داشت؟ 436
- فصل چهارم: مختار و خشونت 440
- اشاره 440
- ممنوعیت خشونت در اسلام 441
- مثله کردن و فتاوای علما 443
- فرض اول: عمل مختار مورد تأیید امام سجاد علیه السلام بود 444
- فصل پنجم: امام سجاد علیه السلام و اعمال مختار 444
- 1. روایت منهال 444
- اشاره 444
- اشاره 444
- اشاره 444
- بررسی این روایت از نظر دلالت 445
- اشاره 447
- 2. سکوت ائمه علیهم السلام در برابر اعمال مختار 447
- نکات مورد توجه این روایت 449
- مؤیدات دو دلیل فوق 450
- فلسفه تأیید امام 454
- اشاره 454
- 2. جلوگیری از تکرار فاجعه کربلا 456
- 1. تشفی قلب های مؤمنان و اهل بیت 456
- فرض دوم: امام راضی به خشونت نبود 460
- چرا مختار با امام سجاد علیه السلام مشورت نکرد؟ 461
- چرا ائمه علیهم السلام عمل مختار را تأیید کرده اند؟ 467
- نتیجه 468
- اشاره 469
- بخش نهم: با برنامه سازان 469
- با برنامه سازان 470
- فرمانروایی رسانه ها 470
- اشاره 470
- رسانه ها و الگوهای زندگی 472
- نقش و مسئولیت فیلم سازان 474
- مختار و مسئولیت فیلم سازان 475
- توصیه ها 478
- 1. شخصیت اصلی داستان 478
- اشاره 478
- 2. شخصیت های ویژه 479
- اشاره 481
- اشاره 481
- ابراهیم اشتر 481
- 3. نقش آفرینان اصلی 481
- الف) در جبهه موافق مختار 481
- یزیدبن انس 482
- عبداللّه بن کامل 482
- ابوعمره (کیسان) 482
- ب) نقش آفرینان اصلی در جبهه مخالف 483
- احمربن شمیط 483
- عبیداللّه بن زیاد 483
- مصعب بن زبیر 483
- اشاره 483
- حصین بن نمیر 484
- مهلّب 484
- عبدالرحمان بن مخنف 485
- محمّدبن اشعث 485
- شَبَثْ ربعی 485
- اشاره 486
- در جنگ با ابن مطیع 486
- در جنگ دوم با عبیداللّه زیاد 486
- اشاره 486
- در جنگ اول با ابن زیاد 486
- 4. نقش آفرینان مقطعی 486
- الف) در جبهه موافق مختار 486
- در عملیات ناموفق تصرف مدینه 487
- 5. ماجراهای مهم 487
- اشاره 487
- ب) نقش آفرینان مقطعی در جبهه مخالف 487
- در جنگ با مصعب 487
- در عملیات آزادی محمّد حنفیه 487
- مختار قبل از حادثه عاشورا 488
- دوران نوجوانی 488
- دوران کودکی 488
- مختار پس از حادثه عاشورا 489
- بازگشت به کوفه 489
- مختار پس از آزادی 490
- پس از نخستین شکست سپاه شام 491
- پس از تسلط بر کوفه 491
- در انتقام گرفتن از قاتلین سیّدالشهدا 492
- باز هم به مصاف سپاه شام 492
- مختار و ابن زبیر 493
- آخرین نبرد 494
- پرسش هایی برای گفت وگو با مردم 494
- پرسش های کارشناسی 495
- منابع عربی 499
- اشاره 499
- کتاب نامه 499
- منابع فارسی 505
ص:299
آن چنان که گویا گلّه های گوسفندان را به هر سوی می راند به سوی دشمن می تاخت و چنان با مهارت و قدرت مندی شمشیر می زد که با یک ضربت کار دشمن را تمام می کرد. سپاه پیاده و سواره ابراهیم نیز به پیش می تاختند و دشمن را به هر سوی پراکنده می ساختند، امّا هنوز هسته های مقاومت دشمن به کلی از بین نرفته بود و در بخش هایی از میدان جنگ سختی میان هر دو طرف ادامه داشت. عبیداللّه بن زیاد در آن روز با تمام قوت می جنگید و هر کسی را که در برابرش قرار می گرفت از بین می برد؛(1) زیرا می دانست که قلم تقدیر او در این جنگ رقم می خورد و آینده اش بستگی به آینده این نبرد دارد، اما وقتی هزیمت نیروهایش را دید، تدبیری اندیشید تا جنگ را از حالت تهاجمی به مقابله تن به تن درآورد، و این فرصتی شد تا ابراهیم نیز جناح چپ سپاه خود را که بر اثر شهادت علی بن مالک و فرزند وی قره و به شهادت رسیدن نیروهای خط مقدم آن سمت، ضربه دیده و آرایش نظامی اش به هم خورده بود، تجدید سازمان کند.
مقابله تن به تن
اشاره
مقابله تن به تن
زیر فصل ها
«احوص» در برابر «ابن ضبعان»
حصین بن نُمیر و جنایات او
«احوص» در برابر «ابن ضبعان»
«احوص» در برابر «ابن ضبعان»
در نبرد تن به تن رسم بر آن بود که نامدارترین رزم آورانِ هر دو سپاه به مقابله هم می پرداختند. این نبرد نیز سرنوشت جنگ را در بسیاری از مواقع با کشته شدن قهرمان طرف مقابل تغییر می داد و پیروزی را برای طرف غالب به ارمغان می آورد.
هر دو سپاه بار دیگر در برابر هم قرار گرفتند، تا شاهد زور آزمایی
1- تاریخ طبری، ج 6 ، ص 89 .