- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- چکیده 8
- بخش اول: قبیله، خانواده و زمینه های تربیتی مختار 15
- اشاره 15
- فصل اول: قبیله مختار 17
- اشاره 17
- دو قبیله در کنار هم 18
- ثقیف پس از ظهور اسلام 20
- انگیزه های مقاومت ثقیف در برابر اسلام 21
- فصل دوم: خانواده مختار 24
- اشاره 24
- عروه نخستین شهید از قبیله ثقیف 24
- ابوعُبَید سردار دلاور 25
- ابوعُبَیْد فرمانده عدالت خواه 27
- شهادت ابوعُبید 28
- دَومَه شخصیت برجسته زن مسلمان 29
- اشاره 31
- دست نوازش علی علیه السلام بر سر مختار 31
- فصل سوم: دوران کودکی و زمینه های تربیتی مختار 31
- دنیای تازه ای فرا روی مختار 32
- شرکت در جهاد در سیزده سالگی 32
- نتیجه 33
- اشاره 35
- بخش دوم: اوصاف، ارتباطات و اندیشه های مختار پیش از حادثه عاشورا 35
- اشاره 37
- همّت عالی و اندیشه بلند 37
- فصل اول: خصوصیات فردی و اخلاقی مختار 37
- مختار مرد عبادت و زهد 38
- سخاوت و بزرگواری مختار 41
- مختار مرد کار و زحمت 43
- مختار خدای سخن و بیان 44
- فصل دوم: مواضع سیاسی و اجتماعی مختار 47
- مختار و عدالت اجتماعی 47
- اشاره 47
- سیاست مختار در برابر موالیان 48
- مختار و مدارا با دشمنان 49
- مختار در مقام داوری 49
- نتیجه 51
- اشاره 52
- موضع مختار در قبال سیاست امویان 52
- فصل سوم: عقاید مختار 52
- دلایل مخالفت مختار با معاویه 53
- مختار شیعه مخلص و انقلابی 56
- تعلیم معارف از اهل بیت 57
- مختار در غدیر خم 58
- مختار و امام حسن علیه السلام 59
- نگرانی مختار از امام حسن علیه السلام 61
- نگرش مختار به صلح امام حسن علیه السلام 66
- عقاید خاندان مختار 68
- اشاره 71
- بخش سوم: مختار و حادثه عاشورا 71
- فصل اول: مختار قبل از حادثه عاشورا 72
- مختار و مخالفت او با جانشینی یزید 72
- اشاره 72
- مختار مهماندار مسلم 75
- علت حضور مسلم در خانه مختار 77
- مختار و تلاش برای یاری حسین علیه السلام 79
- عبیداللّه بن زیاد به جای نعمان بن بشیر 81
- مسلم در خانه هانی 83
- خبر غیر منتظره 84
- رهایی مختار از کام مرگ 87
- مختار در زندان ابن زیاد 90
- خشم مختار پس از شهادت امام حسین علیه السلام 91
- مژده میثم از آینده مختار 93
- رهایی مختار از زندان 94
- فصل دوم: مختار پس از حادثه عاشورا 97
- اشاره 97
- حرکت مختار به سوی حجاز 97
- علت حرکت به سوی حجاز 98
- اشاره 100
- ابن زبیر از زبان امام علی علیه السلام 100
- فصل سوم: ابن زبیر؛ اندیشه ها و روش ها 100
- ابن زبیر و شهادت امام حسین علیه السلام 101
- ابن زبیر، عوام فریبی و فرصت طلبی 104
- اشاره 106
- فصل چهارم: مختار و ابن زبیر 106
- شرایط مختار و ترس ابن زبیر از آن ها 108
- مختار و رهبری ابن زبیر 110
- اهداف ابن زبیر از کنار آمدن با مختار 112
- به خون نشستن قیام مردم مدینه 114
- جنایات هولناک سپاه شام در مدینه 116
- حمله به مکه و وحشت ابن زبیر 117
- دفاع از مکه و دلداری به ابن زبیر 119
- مرگ یزید و شانس ابن زبیر 121
- عهد شکنی ابن زبیر و تصمیم مختار 122
- اشاره 125
- بخش چهارم: قیام مختار 125
- در اندیشه بازگشت به عراق 127
- فصل اول: زمینه سازی برای قیام 127
- اشاره 127
- مختار و محمّد حنفیّه 128
- چرا مختار نزد محمد حنفیه رفت؟ 130
- نهضت مختار و رهبری امام سجاد علیه السلام 130
- حرکت به سوی عراق 132
- تجدید میثاق بر سر مزار یار 133
- بازگشت به کوفه 134
- فصل دوم: زمینه های قیام مختار 137
- اشاره 137
- درماندگی ابن زیاد در برابر آتش خشم مردم 138
- مختار و سلیمان بن صُرد خزاعی 141
- عوامل موفقیت مختار در قبال توّابین 143
- حاکمان ابن زبیر در کوفه 147
- اشاره 147
- فصل سوم: ابن زبیر و تلاش برای مهار قیام مختار 147
- مختار در زندان ابن زبیر 148
- اشاره 152
- فصل چهارم: مختار پس از آزادی 152
- بزرگان کوفه، امام سجّاد و قیام مختار 152
- ابن مطیع حاکم جدید ابن زبیر 155
- سیاست ابن مطیع در قبال مختار 156
- اشاره 159
- دعوت از سردار دلاور ابراهیم بن اشتر 159
- فصل پنجم: زبانه کشیدن شراره های خشم انقلاب 159
- بیعت ابراهیم گامی به سوی پیروزی 162
- کوفه در التهاب قیام بزرگ 166
- مژده نخستین پیروزی 167
- صدور فرمان قیام 171
- طلیعه خورشید پیروزی در شب باشکوه 172
- تحرکات دشمن در قبال نیروهای انقلاب 175
- مقایسه دو سپاه 177
- یورش ظفرمندانه به قلب دشمن 178
- به سوی فتح آخرین سنگر 180
- فرار با لباس زنانه 184
- تبیین هدف در نخستین خطبه پس از پیروزی 186
- نکات خطبه 189
- بیعت رستگاری و پیمان آگاهانه 190
- اشاره 193
- بخش پنجم: حکومت، سیاست و مقابله با تجاوز و توطئه 193
- فصل اول: سیاست اداری و حکومتی مختار 195
- تشکیلات دولتی و سیاست حکومتی 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- الف) در مرکز انقلاب (کوفه) 196
- ب) در سایر ولایات 197
- روش اداری و حکومتی مختار 200
- تشکیل سپاه منظم برای دفاع از مردم 205
- پیشروی اموی ها به سوی موصل 207
- اشاره 207
- فصل دوم: مقابله با دشمنان خارجی و نفاق داخلی 207
- گسیل سپاه به سوی موصل 209
- شکست دوباره اموی ها 211
- نخستین نبرد پیروزمندانه 211
- واقعه تلخ 212
- شورش اشراف و جنایتکاران کربلا 215
- اشاره 215
- فصل سوم: مقابله با توطئه داخلی 215
- ریشه ها و عناصر این شورش 218
- امویان نقابدار در کوفه 219
- آغاز شورش کوفه 223
- محاصره مختار 227
- سرکوبی شورش 229
- پس از سرکوبی شورش 231
- آمار کشته شدن و اسرای شورشیان 231
- اشاره 235
- بخش ششم:رایت انتقام 235
- فصل اول: درخشش شمشیر انتقام آل علی علیه السلام 237
- اشاره 237
- اشاره 238
- در جستجوی جنایتکاران کربلا 238
- تعقیب و دست گیری سه تن از جانیان 238
- مجازات نافع بن مالک 240
- خولی، مسلمان یا کافر؟ 240
- با تو جنگیده ام، اما در کربلا نبودم (معرفی سه نفر از قاتلین امام حسین علیه السلام) 242
- سرنوشت مُرَّه بن منقذ 244
- از تقدیر خدا نمی توان گریخت (عاقبت حکیم بن طفیل) 246
- آنانی که بر اجساد شهدا اسب تاختند 246
- عمربن سعد و امان مختار 248
- واقعا مختار به عمر سعد امان داد؟ 250
- در اندیشه مجازات عمر سعد 256
- تصمیم به فرار 260
- سر عمر سعد نزد مختار 262
- خدایا، پاداش نیکو به مختار عنایت کن! 266
- آخرین تقدیر خدا 267
- شمر در چنگال عدالت 268
- مجازات سنان 275
- حرمله؛ تلخی آهن و سوزش آتش 276
- سجده طولانی و روزه شکر 279
- سرنوشت تلخ عمروبن حجّاج 280
- انهدام خانه های فراریان جانی 282
- اشاره 283
- فصل دوم: مصاف دوباره با سپاه شام 283
- آمادگی نیروها برای سرکوبی عبیداللّه زیاد 283
- حرکت به سوی موصل 284
- عهد شکنی عبیداللّه بن حرّ 286
- برخورد با نیروهای شام 288
- پیش آمد جالب 288
- شب باشکوه و خاطره انگیز 291
- سخنان آتشین ابراهیم 292
- آغاز نبرد 294
- اشاره 297
- مقابله تن به تن 297
- «احوص» در برابر «ابن ضبعان» 297
- حصین بن نُمیر و جنایات او 300
- کشته شدن حصین بن نمیر 300
- شریک بن جدیر کیست؟ 302
- فرمان حمله عمومی و اوج درگیری 302
- هلاکت ابن زیاد به دست ابراهیم 305
- شام غریبان یا جشن پیروزی 306
- مژده فتح بزرگ به مختار 307
- ابراهیم پس از تسلط بر موصل 308
- بزرگواری ابراهیم 309
- سر ابن زیاد نزد مختار 310
- بهترین هدیه برای امام سجّاد علیه السلام 311
- مار بر سر ابن زیاد 311
- موقعیت مختار پس از این پیروزی 314
- بخش هفتم:آخرین نبرد 316
- اشاره 316
- تصادم قدرت در عراق 317
- فصل اول: مختار و ابن زبیر 317
- اشاره 317
- نرمش مختار در قبال ابن زبیر 318
- چرا نرمش؟ 319
- واکنش ابن زبیر در برابر نامه مختار 321
- در فکر تصرف مدینه 324
- حیله عباس بن سهل و ناکامی نقشه مختار 329
- واکنش مختار پس از کشته شدن شرحبیل 332
- اشاره 335
- ابن زبیر و مبارزه در حجاز 335
- فصل دوم: ابن زبیر و مبارزه با مختار 335
- محمد حنفیه در زندان ابن زبیر 337
- حرمت کعبه و تدبیر مختار برای نجات محمّد حنفیّه 340
- گسیل نیروهای عملیات نجات به مکه 342
- عملیات نجات و ترس ابن زبیر 342
- مبارزه ابن زبیر در عراق 347
- مصعب در بصره 348
- مصعب و فراریان کوفه 349
- اشاره 349
- 1. شَبَث بن رِبعی 350
- 2. محمّد بن اشعث 350
- مصعب و اصرار بر آمدن مهلّب 351
- محمّدبن اشعث در پی آوردن مهلّب به بصره 352
- قدرت نمایی مهلّب در بصره 353
- نقش فراریان قبل از جنگ 354
- مصعب در تدارک حمله به کوفه 356
- آمادگی مختار برای مقابله با مصعب 358
- توطئه مصعب برای فریب ابن شمیط 360
- مقابله دو سپاه 362
- شهادت فرمانده کل نیروهای مختار 364
- چه سعادتی است مرگ شرافت مندانه! 366
- پیشروی مصعب به سوی کوفه 367
- رودررویی دو لشکر و تدبیر مختار 368
- شروع نبرد به فرماندهی مختار 369
- اوج درگیری 371
- محمّد اشعث باید کشته شود 373
- بازگشت مختار به کوفه 375
- پیشروی مصعب در داخل شهر 376
- درگیری در داخل شهر 378
- اگر دین ندارید آزاده باشید! 381
- آخرین نبرد 383
- فصل سوم: پس از شهادت مختار 386
- اشاره 386
- سخت گیری بر همسران مختار 387
- دلاوری مادر مختار 390
- عوامل شکست قیام مختار 390
- مختار عدالت جوی آزادی خواه 393
- اشاره 396
- بخش هشتم: پاسخ به شبهات 396
- اشاره 397
- فصل اول: پاسخ به شبهات 397
- آیا مختار شیعه بود؟ 402
- محمّد حنفیه و مذهب کیسانیه 405
- امام سجاد علیه السلام و حکومت مختار 408
- اشاره 411
- فصل دوم: مختار از دیدگاه اخبار 411
- اخباری که مختار در آن مدح شده 411
- آنچه از این روایات به دست می آید 415
- اخباری که مختار در آن ها ذم شده است 416
- بررسی این دو روایت 417
- مختار و ادعای نبوت! 421
- منظور از قدرت طلبی 424
- اشاره 424
- فصل سوم: آیا مختار قدرت طلب بود؟ 424
- اشاره 427
- دو نکته مهم 427
- 1. دشمنان اهل بیت و حکام اموی 428
- 2. عناصر نژاد گرای عرب 429
- مختار و قدرت طلبی 430
- بررسی این روایت 431
- چرا ابراهیم بن اشتر در نبرد با مصعب خواسته نشد؟ 433
- دلایل انتخاب احمر بن شمیط به فرماندهی 435
- آیا ابراهیم از محاصره مختار آگاهی داشت؟ 436
- اشاره 440
- فصل چهارم: مختار و خشونت 440
- ممنوعیت خشونت در اسلام 441
- مثله کردن و فتاوای علما 443
- اشاره 444
- 1. روایت منهال 444
- اشاره 444
- فرض اول: عمل مختار مورد تأیید امام سجاد علیه السلام بود 444
- فصل پنجم: امام سجاد علیه السلام و اعمال مختار 444
- اشاره 444
- بررسی این روایت از نظر دلالت 445
- 2. سکوت ائمه علیهم السلام در برابر اعمال مختار 447
- اشاره 447
- نکات مورد توجه این روایت 449
- مؤیدات دو دلیل فوق 450
- فلسفه تأیید امام 454
- اشاره 454
- 2. جلوگیری از تکرار فاجعه کربلا 456
- 1. تشفی قلب های مؤمنان و اهل بیت 456
- فرض دوم: امام راضی به خشونت نبود 460
- چرا مختار با امام سجاد علیه السلام مشورت نکرد؟ 461
- چرا ائمه علیهم السلام عمل مختار را تأیید کرده اند؟ 467
- نتیجه 468
- اشاره 469
- بخش نهم: با برنامه سازان 469
- فرمانروایی رسانه ها 470
- با برنامه سازان 470
- اشاره 470
- رسانه ها و الگوهای زندگی 472
- نقش و مسئولیت فیلم سازان 474
- مختار و مسئولیت فیلم سازان 475
- توصیه ها 478
- اشاره 478
- 1. شخصیت اصلی داستان 478
- 2. شخصیت های ویژه 479
- الف) در جبهه موافق مختار 481
- اشاره 481
- اشاره 481
- 3. نقش آفرینان اصلی 481
- ابراهیم اشتر 481
- یزیدبن انس 482
- ابوعمره (کیسان) 482
- عبداللّه بن کامل 482
- ب) نقش آفرینان اصلی در جبهه مخالف 483
- عبیداللّه بن زیاد 483
- احمربن شمیط 483
- اشاره 483
- مصعب بن زبیر 483
- مهلّب 484
- حصین بن نمیر 484
- عبدالرحمان بن مخنف 485
- محمّدبن اشعث 485
- شَبَثْ ربعی 485
- اشاره 486
- در جنگ دوم با عبیداللّه زیاد 486
- الف) در جبهه موافق مختار 486
- اشاره 486
- در جنگ با ابن مطیع 486
- در جنگ اول با ابن زیاد 486
- 4. نقش آفرینان مقطعی 486
- در عملیات ناموفق تصرف مدینه 487
- 5. ماجراهای مهم 487
- اشاره 487
- ب) نقش آفرینان مقطعی در جبهه مخالف 487
- در جنگ با مصعب 487
- در عملیات آزادی محمّد حنفیه 487
- مختار قبل از حادثه عاشورا 488
- دوران نوجوانی 488
- دوران کودکی 488
- مختار پس از حادثه عاشورا 489
- بازگشت به کوفه 489
- مختار پس از آزادی 490
- پس از تسلط بر کوفه 491
- پس از نخستین شکست سپاه شام 491
- در انتقام گرفتن از قاتلین سیّدالشهدا 492
- باز هم به مصاف سپاه شام 492
- مختار و ابن زبیر 493
- آخرین نبرد 494
- پرسش هایی برای گفت وگو با مردم 494
- پرسش های کارشناسی 495
- اشاره 499
- کتاب نامه 499
- منابع عربی 499
- منابع فارسی 505
ص:312
ابراهیم دستور داد تا صد هزار درهم به او داده شود و نیز صد سوار را با او همراه نمود تا او را در بصره به نزد پدرش برسانند.(1)
سر ابن زیاد نزد مختار
سر ابن زیاد نزد مختار
ابراهیم، نام عبیداللّه بن زیاد، حصین بن نمیر، شرحبیل بن ذی الکلاع، ابن حوشب و غالب باهلی و... را در کاغذهای جداگانه نوشت و هریک را در گوش سرهای بریده شان آویخت و سپس آن ها را همراه با نامه ای مفصل که در آن پیروزی را تبریک گفته و تمام وقایع را نوشته بود به وسیله گروهی برای مختار فرستاد.(2)
مختار بر سر سفره غذا نشسته بود که سر ابن زیاد و سرهای سایر سران سپاه شام را پیشش آوردند. تا چشم مختار به سر ابن زیاد افتاد، خدا را شکر کرد و گفت: هنگامی که سر بریده امام حسین علیه السلام را به نزد ابن زیاد آورده بودند او سر سفره غذا بود، اکنون که سر ابن زیاد را نزد من آوردنده اند من نیز سر سفره غذا نشسته ام.
مختار پس از اتمام غذا از جایش بلند شد و با کفش خود چندین مرتبه به سر و صورت ابن زیاد زد و سپس به غلام خود گفت: «آن را بشوی که به صورت نجس و نحس کافر خورده است»(3).
مختار دستور داد تا سر عبیداللّه بن زیاد را همراه سایر _ سرها _ که ابن عماد حنبلی تعداد آن ها را تا هفتاد سر نوشته است(4) _ در همان محلی که عبیداللّه سرهای شهدای کربلا را نصب کرده بود آویختند.
1- ترجمه اخبار الطوال، ص 340 .
2- انتقام یا انقلاب کوفه، ص 109 .
3- بحارالانوار، ج 45، ص 335؛ انتقام یا انقلاب کوفه، ص 109 .
4- عبدالحی ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج 1، ص 74 .