- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- فرضیه های پژوهش 9
- هدف پژوهش 9
- دیگر فرضیه ها 10
- فرضیه اصلی 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 6 . شأن 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- اشاره 29
- اشاره 29
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- اشاره 49
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 1. تعلیم و تربیت 59
- 2. دین پژوهی 62
- اشاره 63
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- 5. قضاوت 66
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 6 . حفظ امنیت 67
- اشاره 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- کشاورزی 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- 10. تجارت 78
- اشاره 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- اشاره 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- اشاره 83
- 12. صنعت 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- اشاره 88
- الف) اجاره اموال 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- 14. اجاره 88
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- اشاره 97
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- ب) انگیزه ها 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- اشاره 106
- 3. انگیزه بقا 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- اشاره 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 4. تنبلی و سستی 117
- اشاره 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- ب) موانع بیرونی 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 3. بیکاری پنهان 120
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- اشاره 120
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- الف) چند شغلی 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- تعریف ادب 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- اشاره 125
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- اشاره 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- اهمیت نیت 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اشاره 130
- 1. نیت در کار 130
- اخلاص در نیت 131
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- تعریف عمل خالص 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- اشاره 134
- هشدار به مؤمنان 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- 6 . درخواست از خدا 137
- اشاره 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- توسل به وسیله ها 142
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- اشاره 144
- تعریف صبر 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- تأثیر صبر 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- 1. دور اندیشی 146
- ج) آداب کار 146
- اشاره 146
- 2. تقسیم کار 147
- 1. امانت داری 148
- اشاره 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- نتیجه 155
- کار کودکان 156
- زمان استراحت 158
- 3. تقسیم زمان 158
- اشاره 158
- خواب بین روز 159
- زمان کار 159
- شب کاری 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- سعد و نحسی روزها 162
- اشاره 162
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- فال بد زدن در قرآن 163
- فال نیک یا بد زدن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- 3. اثر روانی این امر 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- اشاره 169
- 7. عجله در کار 169
- عجله ناپسند 170
- عجله پسندیده 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- 8 . حرص بر کار 172
- اشاره 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- حرص ناپسند 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری پیامبر خدا 174
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- 9. کیفیت کار 176
- اشاره 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- اشاره 178
- 2. مشورت 178
- روش مؤمنان 179
- ویژگی مشاور 179
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- فایده های مشورت 180
- 3. همکاری 181
- اشاره 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- اشاره 183
- 5. قرارداد 183
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- 6 . وفای به عهد 188
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- اشاره 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- انسان و بار امانت الهی 191
- اشاره 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- 8 . راست گویی 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- اشاره 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- سوگند 195
- نقض سوگند 195
- محدودیت های اختیار 196
- اشاره 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- 10. نظم و انضباط 201
- تعریف انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- ابعاد فرهنگ 205
- اشاره 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- تعریف وجدان کاری 209
- 2. وجدان کاری 209
- اشاره 209
- مفهوم کار 209
- مفهوم وجدان 209
- اشاره 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 211
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- اشاره 215
- 3. زراندوزی 215
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ب) منع انفاق 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- اشاره 218
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- جنگ با خدا و رسول 219
- آثار زیان بار ربا 219
- سبک شمردن حرام 220
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- هلاکت جامعه 220
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- فرار از ربا 221
- ترک شدن واجبات 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- قمار 224
- اشاره 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- کارهای مکروه 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- اشاره 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- 2. پرورش عقل 227
- اشاره 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- آثار معنوی فردی 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- 3. نوآوری 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- آثار معنوی جمعی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- 2. حقوق و دستمزد 236
- تعریف ها 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- ج) تضمین روزی 246
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- اشاره 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- 4. عذاب الهی 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- اشاره 257
- ب) کفران نعمت 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- اشاره 262
- تعریف استدراج 264
- اشاره 266
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- عذاب فرعونیان 267
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 268
- الف) ایمان و تقوا 269
- اشاره 269
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 3. تقوا و روزی 271
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- اشاره 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر زبانی 274
- شکر عملی 274
- شکر قلبی 274
- ج) دعا و استغفار 275
- اشاره 275
- 1. بشارت هود 276
- 2. بشارت نوح 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 3. خطبه درخواست باران 277
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- د) هجرت 278
- الف) حد تکوینی 279
- اشاره 279
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ب) حد تشریعی 280
- ج) حد اعتدال 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- الف) ریشه زراندوزی 283
- اشاره 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 288
- ب) حد سطح زندگی 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- اشاره 298
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- تأمین زندگی فردی 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- اشاره 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
چه یاور خوبی برای به دست آوردن آخرت است.»(1)
ب) زینت های پسندیده
این گونه آراستگی لازمه زندگی مادی بوده و به بهره مندی از موهبت های الهی در جهت کمال کمک می کند، به خدا نسبت داده می شود.
خداوند در این زمینه می فرماید:
اِنّا جَعَلنا ما عَلی الأرضِ زینَهً لَها لِنَبلُوَهُم أَیُّهم اَحسنُ عَمَلاً. (کهف: 7)
ما آن چه روی زمین است را زینت آن قرار دادیم تا آن ها را بیازماییم که کدامینشان بهتر عمل می کنند.
نه تنها خداوند میل به بهره مندی از نعمت های دنیایی را در انسان قرار داده، بلکه در مواردی او را سرزنش کرده که حلال خدا را بر خود حرام نکند.
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَهَ اللّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ. (اعراف: 32)
بگو: چه کسی زینت های الهی را که برای بندگان خود آفریده و روزی های پاکیزه را حرام کرده است؟
در تفسیر این آیه شریفه علی علیه السلام می فرماید:
ای بندگان خدا! بدانید که پرهیزگاران به خیر دنیا و آخرت دست یافتند، با اهل دنیا در دنیاشان شریک شدند، ولی اهل دنیا در آخرتشان شریک نشدند. خداوند در دنیا آن چه را که سبب کفایت و بی نیازیشان شود بر آن ها حلال کرده است.
سپس حضرت با اشاره به آیه شریفه می فرماید:
1- . کافی، ج 5، ص 73.