- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- هدف پژوهش 9
- فرضیه های پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 6 . شأن 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 13. «جِدّ» 17
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- اشاره 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- اشاره 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 1. تعلیم و تربیت 59
- 2. دین پژوهی 62
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- اشاره 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 5. قضاوت 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- کشاورزی 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- د) رزق پاکیزه 74
- اشاره 75
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- اشاره 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- الف) تجارت دریایی 81
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- اشاره 83
- 12. صنعت 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- اشاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- الف) اجاره اموال 88
- 14. اجاره 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- اشاره 97
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- اشاره 99
- ب) انگیزه ها 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- اشاره 103
- 2. شخصیت طلبی 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- اشاره 106
- 3. انگیزه بقا 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- اشاره 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- اشاره 118
- ب) موانع بیرونی 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 3. بیکاری پنهان 120
- اشاره 120
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- الف) چند شغلی 121
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- اشاره 125
- اشاره 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- الف) شناخت درست کار 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- اشاره 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- اهمیت نیت 130
- اشاره 130
- 1. نیت در کار 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اخلاص در نیت 131
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- تعریف عمل خالص 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- هشدار به مؤمنان 134
- اشاره 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- 6 . درخواست از خدا 137
- اشاره 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- درخواست از فضل خدا 138
- اشاره 140
- 7. توکل بر خدا 140
- تعریف توکل 141
- فرق توکل و تفویض 141
- توسل به وسیله ها 142
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- تعریف صبر 144
- اشاره 144
- تأثیر صبر 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- اشاره 146
- ج) آداب کار 146
- 1. دور اندیشی 146
- 2. تقسیم کار 147
- اشاره 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- 1. امانت داری 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- اشاره 158
- زمان استراحت 158
- 3. تقسیم زمان 158
- خواب بین روز 159
- شب کاری 159
- زمان کار 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- اشاره 162
- سعد و نحسی روزها 162
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- 3. اثر روانی این امر 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- اشاره 169
- 7. عجله در کار 169
- عجله ناپسند 170
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- عجله پسندیده 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- اشاره 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- 8 . حرص بر کار 172
- حرص ناپسند 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری پیامبر خدا 174
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- 9. کیفیت کار 176
- اشاره 176
- 1. حُسن برخورد 177
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- ویژگی مشاور 179
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- روش مؤمنان 179
- فایده های مشورت 180
- 3. همکاری 181
- اشاره 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- اشاره 183
- 5. قرارداد 183
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- 6 . وفای به عهد 188
- اشاره 188
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- اهمیت وفای به عهد 189
- لزوم وفای به عهد 189
- امین بودن انبیای الهی 191
- اشاره 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- 8 . راست گویی 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- اشاره 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- نقض سوگند 195
- سوگند 195
- اشاره 196
- محدودیت های اختیار 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- اشاره 201
- 10. نظم و انضباط 201
- تعریف انضباط 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- ابعاد فرهنگ 205
- اشاره 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- مفهوم کار 209
- اشاره 209
- تعریف وجدان کاری 209
- 2. وجدان کاری 209
- مفهوم وجدان 209
- اشاره 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 211
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- اشاره 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- سبک شمردن حرام 220
- هلاکت جامعه 220
- ترک شدن واجبات 221
- فرار از ربا 221
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- قمار 224
- اشاره 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- اشاره 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- اشاره 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- آثار معنوی فردی 227
- 2. پرورش عقل 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 3. نوآوری 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- 2. حقوق و دستمزد 236
- تعریف ها 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- الف) مفهوم رزق 245
- اشاره 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- ج) تضمین روزی 246
- اشاره 247
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- 4. عذاب الهی 253
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- ب) کفران نعمت 257
- اشاره 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب فرعونیان 267
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- اشاره 272
- ب) شکر نعمت 272
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- اشاره 274
- شکر عملی 274
- شکر زبانی 274
- شکر قلبی 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- اشاره 275
- ج) دعا و استغفار 275
- 1. بشارت هود 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 2. بشارت نوح 276
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- 3. خطبه درخواست باران 277
- د) هجرت 278
- الف) حد تکوینی 279
- اشاره 279
- اشاره 279
- یک - حدود الهی 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- ج) حد اعتدال 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ب) حد تشریعی 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- الف) ریشه زراندوزی 283
- اشاره 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- ب) حد سطح زندگی 288
- اشاره 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- اشاره 298
- اشاره 299
- تأمین زندگی فردی 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
[پرهیزگاران در دنیا] از بهترین مسکن، خوراکی، نوشیدنی، پوشیدنی، همسر و مرکب بهره مند می شوند و در لذت دنیا با اهل دنیا شریکند و در قیامت در جوار رحمت خدا خواهند بود و آن چه را که از خدا بخواهند به آن ها می دهد و از هیچ لذتی آن ها را محروم نمی سازد. پس ای بندگان خدا! کسی که دارای عقل باشد، مشتاق چنین چیزی خواهد بود.(1)
2. شخصیت طلبی
اشاره
شخصیت طلبی در مرتبه ای برتر از نیازهای اولیه قرار دارد. از این رو، در صورت تأمین نیازهای اولیه نیز عامل حرکت انسان به سمت کار و تلاش خواهد بود.
استاد مصباح در مورد این میل فطری می فرماید:
شخصیت طلبی در سنین بالاتر و در اجتماع، کم کم به صورت ریاست طلبی نمودار می گردد، می خواهد فرمانروا شود و دیگران حرف او را گوش کنند و امتیاز پیدا کند. این نیز شکل های گوناگونی دارد: شهرت طلبی، ریاست طلبی، جاه طلبی، علاقه به محبوب شدن.(2)
اگر همین شخصیت طلبی در جهت درست قرار گیرد، پسندیده خواهد بود؛ زیرا نیاز به ارزش و احترام و نزدیکی و منزلت از نیازهای فطری انسان است. ولی همین انگیزه اگر در مسیر دروغین و نادرست قرار گیرد، ناپسند خواهد بود.
1- . تفسیر نورالثقلین؛ ج 2، ص 23، حدیث 85.
2- . معارف قرآن، مصباح یزدی، ص 427.