- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- فرضیه های پژوهش 9
- هدف پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- اشاره 12
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 6 . شأن 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- اشاره 29
- اشاره 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- اشاره 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 1. تعلیم و تربیت 59
- 2. دین پژوهی 62
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- اشاره 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- 5. قضاوت 66
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- کشاورزی 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- 10. تجارت 78
- اشاره 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- اشاره 80
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- اشاره 83
- 12. صنعت 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- اشاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- الف) اجاره اموال 88
- 14. اجاره 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- 15. کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- راحتی 97
- فصل اول: عوامل 97
- اشاره 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- ب) انگیزه ها 99
- اشاره 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- 3. انگیزه بقا 106
- اشاره 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- اشاره 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- اشاره 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- ب) موانع بیرونی 118
- اشاره 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- اشاره 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- الف) چند شغلی 121
- تعریف ادب 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- اشاره 125
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- اشاره 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- اهمیت نیت 130
- اشاره 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- 1. نیت در کار 130
- اخلاص در نیت 131
- تعریف عمل خالص 132
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- اشاره 134
- هشدار به مؤمنان 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- اشاره 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- توسل به وسیله ها 142
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- تعریف صبر 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- اشاره 144
- تأثیر صبر 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- ج) آداب کار 146
- اشاره 146
- 1. دور اندیشی 146
- 2. تقسیم کار 147
- اشاره 148
- 1. امانت داری 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- زمامداری طالوت 149
- اشاره 150
- نگرش قرآن به زن 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- زمان استراحت 158
- 3. تقسیم زمان 158
- اشاره 158
- شب کاری 159
- زمان کار 159
- خواب بین روز 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- سعد و نحسی روزها 162
- اشاره 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- 3. اثر روانی این امر 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- 7. عجله در کار 169
- اشاره 169
- عجله ناپسند 170
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- عجله پسندیده 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- 8 . حرص بر کار 172
- حرص ناپسند 172
- اشاره 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- پرکاری پیامبر خدا 174
- کم کاری 175
- به تأخیر انداختن کارها 175
- اشاره 176
- 9. کیفیت کار 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- ویژگی مشاور 179
- روش مؤمنان 179
- فایده های مشورت 180
- اشاره 181
- 3. همکاری 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- 5. قرارداد 183
- اشاره 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 4. مزد کار 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- اشاره 188
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- 6 . وفای به عهد 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- امین بودن انبیای الهی 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- اشاره 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- راستگویی و دیگر آداب 193
- 8 . راست گویی 193
- اشاره 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- نقض سوگند 195
- سوگند 195
- اشاره 196
- محدودیت های اختیار 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- 10. نظم و انضباط 201
- تعریف انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- اشاره 205
- تعریف فرهنگ کار 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- وظیفه دست اندر کاران 208
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- 2. وجدان کاری 209
- اشاره 209
- تعریف وجدان کاری 209
- مفهوم وجدان 209
- مفهوم کار 209
- اشاره 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 211
- اشاره 213
- الف) آثار کارهای حرام 214
- اشاره 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- اشاره 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- سبک شمردن حرام 220
- هلاکت جامعه 220
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- فرار از ربا 221
- ترک شدن واجبات 221
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- قمار 224
- اشاره 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- اشاره 226
- اشاره 227
- 2. پرورش عقل 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- آثار معنوی فردی 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- 3. نوآوری 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- آثار معنوی جمعی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- انفاق 243
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- اشاره 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- ج) تضمین روزی 246
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- اشاره 247
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- اشاره 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- 4. عذاب الهی 253
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- اشاره 257
- ب) کفران نعمت 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- اشاره 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب فرعونیان 267
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 268
- الف) ایمان و تقوا 269
- اشاره 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- اشاره 272
- ب) شکر نعمت 272
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- اشاره 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر زبانی 274
- شکر قلبی 274
- شکر عملی 274
- ج) دعا و استغفار 275
- اشاره 275
- 1. بشارت هود 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 2. بشارت نوح 276
- 3. خطبه درخواست باران 277
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- د) هجرت 278
- الف) حد تکوینی 279
- اشاره 279
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ج) حد اعتدال 280
- ب) حد تشریعی 280
- سه - نفی زراندوزی 282
- اشاره 282
- الف) ریشه زراندوزی 283
- اشاره 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- ب) حد سطح زندگی 288
- اشاره 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 298
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- اشاره 299
- تأمین زندگی فردی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
ب) انگیزه بقای پسندیده
خداوند متعال در قرآن از فریفته زندگی دنیا شدن نکوهش کرده و به ابدی بودن زندگی آخرتی اشاره می کند تا انسان از خواب غفلت بیدار شود و زندگانی دنیایی خود را در مسیر زندگی ابدی قرار دهد.
در سوره اعلی می خوانیم:
بَلْ تُؤثِرُونَ الْحَیاهَ الدُّنْیا * وَ اْلآخِرَهُ خَیْرٌ وَ أَبْقی. (اعلی: 16 و 17)
ولی شما زندگی دنیا را مقدم می دارید، در حالی که آخرت بهتر و پایدارتر است.
خداوند درباره زندگی واقعی می فرماید:
وَ ما هذِهِ الْحَیاهُ الدُّنْیا إِلاّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدّارَ اْلآخِرَهَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ. (عنکبوت: 64)
این زندگی دنیا چیزی جز سرگرمی و بازی نیست
و زندگی واقعی سرای آخرت است، اگر می دانستند.
4. انگیزه خدا جویی
اشاره
این انگیزه از مهم ترین امیال فطری است که سرچشمه دیگر انگیزه های متعالی است. این انگیزه در همه انسان ها یکسان نیست، بلکه به نسبت شناخت انسان ها از خدا، متفاوت و دارای شدت و ضعف خواهد بود.
در این جا به برخی جلوه های این انگیزه متعالی اشاره می کنیم: