- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- هدف پژوهش 9
- فرضیه های پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 6 . شأن 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- ب) ارتباط با خدا 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- اشاره 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- اشاره 43
- 1. عبادی بودن کار 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- اشاره 49
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 1. تعلیم و تربیت 59
- 2. دین پژوهی 62
- اشاره 63
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 5. قضاوت 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- کشاورزی 70
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- د) رزق پاکیزه 74
- اشاره 75
- الف) مالک بودن انسان 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- اشاره 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- 12. صنعت 83
- اشاره 83
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- الف) اجاره اموال 88
- اشاره 88
- 14. اجاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- اشاره 97
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- اشاره 99
- ب) انگیزه ها 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- 3. انگیزه بقا 106
- اشاره 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- اشاره 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- ب) موانع بیرونی 118
- اشاره 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- اشاره 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- الف) چند شغلی 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- فرق آداب با قراردادها 124
- قراردادهای کار 124
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- اشاره 125
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- اشاره 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- 1. نیت در کار 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اهمیت نیت 130
- اشاره 130
- اخلاص در نیت 131
- تعریف عمل خالص 132
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- هشدار به مؤمنان 134
- اشاره 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- اشاره 137
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- توسل به وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- اشاره 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- تعریف صبر 144
- تأثیر صبر 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- اشاره 146
- ج) آداب کار 146
- 1. دور اندیشی 146
- 2. تقسیم کار 147
- اشاره 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- 1. امانت داری 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- 3. تقسیم زمان 158
- اشاره 158
- زمان استراحت 158
- زمان کار 159
- شب کاری 159
- خواب بین روز 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- اشاره 162
- سعد و نحسی روزها 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 3. اثر روانی این امر 165
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- اشاره 169
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- 7. عجله در کار 169
- عجله ناپسند 170
- عجله پسندیده 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- حرص ناپسند 172
- اشاره 172
- 8 . حرص بر کار 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- پرکاری پیامبر خدا 174
- کم کاری 175
- به تأخیر انداختن کارها 175
- اشاره 176
- 9. کیفیت کار 176
- 1. حُسن برخورد 177
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- اشاره 178
- 2. مشورت 178
- روش مؤمنان 179
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- ویژگی مشاور 179
- فایده های مشورت 180
- ملاک همکاری 181
- 3. همکاری 181
- اشاره 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- 5. قرارداد 183
- اشاره 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 4. مزد کار 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- 6 . وفای به عهد 188
- اشاره 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- انسان و بار امانت الهی 191
- اشاره 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- راستگویی و دیگر آداب 193
- اشاره 193
- 8 . راست گویی 193
- سوگند 195
- نقض سوگند 195
- سوگند برای نیرنگ 195
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- محدودیت های اختیار 196
- اشاره 196
- 10. نظم و انضباط 201
- اشاره 201
- تعریف انضباط 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- اشاره 205
- تعریف فرهنگ کار 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- وظیفه دست اندر کاران 208
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- اشاره 209
- مفهوم وجدان 209
- 2. وجدان کاری 209
- تعریف وجدان کاری 209
- مفهوم کار 209
- 3. قانون کار 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- اشاره 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- اشاره 214
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ب) منع انفاق 216
- د) عذاب قیامت 217
- ج) کم فروشی 217
- ه ) دیگر آثار 218
- اشاره 218
- 4. ربا 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- هلاکت جامعه 220
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- سبک شمردن حرام 220
- فرار از ربا 221
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- ترک شدن واجبات 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- اشاره 224
- قمار 224
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- اشاره 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- آثار معنوی فردی 227
- 2. پرورش عقل 227
- اشاره 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 3. نوآوری 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- ج) تضمین روزی 246
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 247
- اشاره 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- 4. عذاب الهی 253
- اشاره 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- اشاره 257
- ب) کفران نعمت 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- اشاره 266
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- عذاب فرعونیان 267
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب قوم عاد 267
- اشاره 268
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- شکر قلبی 274
- اشاره 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر زبانی 274
- شکر عملی 274
- اشاره 275
- ج) دعا و استغفار 275
- 2. بشارت نوح 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 1. بشارت هود 276
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- 3. خطبه درخواست باران 277
- د) هجرت 278
- اشاره 279
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- الف) حد تکوینی 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ب) حد تشریعی 280
- ج) حد اعتدال 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- الف) ریشه زراندوزی 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- اشاره 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- اشاره 286
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 288
- ب) حد سطح زندگی 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- اشاره 298
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- سطح زندگی دولت مردان 299
- تأمین زندگی فردی 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- اشاره 299
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه 302
- نتیجه گیری نهایی 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
1- 1.Frederic j. Dewharst.
2- . مدیریت منابع انسانی و اداره امور استخدامی، دکتر کمال پرهیزکار، ص 161.
البته، پی آمد منفی فن آوری وارداتی تنها بیکاری و عواقب آن نیست، بلکه پی آمدهای منفی دیگری همچون وابستگی به بیگانگان و ... را نیز دارد. از این رو، دولت مردان باید در این باره تدبیرهای لازم را بیندیشند.
3. بیکاری پنهان
ممکن است در جامعه ای نیروی بیکار نباشد، ولی شغل ها با تخصص های افراد موافق نباشد. به این مورد بیکاری پنهان می گویند.
بنابراین اگر بخواهیم اشتغال و بیکاری را در جامعه ارزیابی کنیم، باید تخصص های افراد شاغل را با پست های تخصصی آن ها بررسی و مقایسه نماییم تا درجه نسبی اشتغال و بیکاری برای گروه های گوناگون نیروی کار مشخص گردد.(1)
با چنین مقایسه ای روشن می شود که برخی از افراد به ظاهر مشغول کارند، ولی در واقع بیکارند؛ زیرا در جایی که باید به کار گرفته شوند، مشغول به کار نیستند که در نتیجه کارایی لازم را نخواهند داشت.
در این راستا، کشیده شدن ثروت جامعه به شغل های دروغین و خودداری از پرداختن به فعالیت های اشتغال زا نیز نباید فراموش گردد.
4. نظام اجتماعی نادرست
اشاره
منظور از نظام اجتماعی نادرست نظام هایی است که یا قوانین درستی برای توزیع عادلانه زمینه های کاری و توزیع درآمد در جامعه
1- . پیشین، ص 158.