کار در زندگی فردی و اجتماعی از دیدگاه قرآن صفحه 127

راه آن را گم کند و دست خالی برگردد.

زیان واقعی و خسران دو برابر آن جاست که انسان سرمایه های مادی و معنوی خویش را در مسیری نادرست و انحرافی از دست دهد و گمان کند کار خوبی کرده است. در این صورت نه از این کوشش ها نتیجه ای گرفته، نه از زیانش درسی آموخته و نه از تکرار این کار در امان است.(1)

بنابراین، اگر بخواهیم از خسران بزرگ آخرت در امان بمانیم، چاره ای جز این نیست که در حد ضرورت با حلال و حرام الهی آشنا شده و در زندگی آن را پاس داریم.

3. شناخت حلال و حرام

اشاره

از آنجا که سلامت اقتصاد جامعه اسلامی به شناخت حلال و حرام بستگی دارد، در منابع اسلامی بر آن بسیار تأکید شده است. به عنوان نمونه، در مورد تجارت بدون شناخت آمده است:

مَنْ اتَّجَرَ بِغَیرِ فِقهٍ ارْتَطَمَ فِی الرِّبوا.(2)

هر کس بدون آشنایی با احکام تجارت، بدان اقدام کند، در دام ربا خواهد افتاد.

الف) تعریف حلال و حرام

حرام به کارهایی گفته می شود که در شرع مقدس از آن نهی تحریمی شده است؛ مانند: کارهای ربوی، رشوه، سِحر، دزدی و ... .

و حلال به کارهای می گویند که در شرع مقدس از آن منعی نشده باشد. پس همه کارهای مورد نیاز جامعه را در بر می گیرد.