- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- هدف پژوهش 9
- فرضیه های پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 6 . شأن 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 10. جوب «جابوا» 16
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- اشاره 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- اشاره 43
- 1. عبادی بودن کار 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- اشاره 49
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- 1. تعلیم و تربیت 59
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 2. دین پژوهی 62
- اشاره 63
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 5. قضاوت 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- کشاورزی 70
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- الف) مالک بودن انسان 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- اشاره 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- الف) تجارت دریایی 81
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- 12. صنعت 83
- اشاره 83
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- الف) اجاره اموال 88
- 14. اجاره 88
- اشاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- اشاره 97
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- الف) اهداف 98
- ب) انگیزه ها 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- اشاره 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- 3. انگیزه بقا 106
- اشاره 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- اشاره 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 4. تنبلی و سستی 117
- ب) موانع بیرونی 118
- اشاره 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- اشاره 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- الف) چند شغلی 121
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- اشاره 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- اشاره 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- 1. نیت در کار 130
- اهمیت نیت 130
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اشاره 130
- اخلاص در نیت 131
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- تعریف عمل خالص 132
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- هشدار به مؤمنان 134
- اشاره 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- اشاره 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- توسل به وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- اشاره 144
- تعریف صبر 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- تأثیر صبر 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- 1. دور اندیشی 146
- اشاره 146
- ج) آداب کار 146
- 2. تقسیم کار 147
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- 1. امانت داری 148
- اشاره 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- 3. تقسیم زمان 158
- زمان استراحت 158
- اشاره 158
- زمان کار 159
- خواب بین روز 159
- شب کاری 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- سعد و نحسی روزها 162
- اشاره 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 3. اثر روانی این امر 165
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- 7. عجله در کار 169
- اشاره 169
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- عجله ناپسند 170
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- عجله پسندیده 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- اشاره 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- حرص ناپسند 172
- 8 . حرص بر کار 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- پرکاری پیامبر خدا 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- اشاره 176
- 9. کیفیت کار 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- روش مؤمنان 179
- ویژگی مشاور 179
- فایده های مشورت 180
- اشاره 181
- 3. همکاری 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- 5. قرارداد 183
- اشاره 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- 6 . وفای به عهد 188
- اشاره 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- اشاره 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- اشاره 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- 8 . راست گویی 193
- سوگند 195
- سوگند برای نیرنگ 195
- نقض سوگند 195
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- محدودیت های اختیار 196
- اشاره 196
- تعریف انضباط 201
- 10. نظم و انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- اشاره 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- اشاره 209
- مفهوم کار 209
- تعریف وجدان کاری 209
- مفهوم وجدان 209
- 2. وجدان کاری 209
- 3. قانون کار 210
- اشاره 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- اشاره 214
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- 3. زراندوزی 215
- اشاره 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ج) کم فروشی 217
- د) عذاب قیامت 217
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- اشاره 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- سبک شمردن حرام 220
- هلاکت جامعه 220
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- فرار از ربا 221
- ترک شدن واجبات 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- اشاره 224
- قمار 224
- شراب 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- یک - آثار معنوی کار 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- کارهای مکروه 226
- اشاره 226
- آثار معنوی فردی 227
- اشاره 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- 2. پرورش عقل 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 3. نوآوری 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- اشاره 233
- آثار فردی 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- الف) مفهوم رزق 245
- اشاره 245
- اشاره 245
- ج) تضمین روزی 246
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 247
- روزی خوردن از بیت المال 249
- اشاره 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- اشاره 253
- 4. عذاب الهی 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- ب) کفران نعمت 257
- اشاره 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب فرعونیان 267
- اشاره 268
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- شکر قلبی 274
- اشاره 274
- شکر زبانی 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر عملی 274
- اشاره 275
- ج) دعا و استغفار 275
- 2. بشارت نوح 276
- 1. بشارت هود 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 3. خطبه درخواست باران 277
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- د) هجرت 278
- یک - حدود الهی 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- اشاره 279
- اشاره 279
- الف) حد تکوینی 279
- ب) حد تشریعی 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- ج) حد اعتدال 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- الف) ریشه زراندوزی 283
- اشاره 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- ب) حد سطح زندگی 288
- اشاره 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- اشاره 291
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- تأمین زندگی فردی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- اشاره 299
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
فرجام آن است.»
یعنی اگر کسی می خواهد بداند چه کاری شایسته انجام دادن است و یا در میان کارهای شایسته کدام بهتر است، باید ببیند که سرانجام آن چگونه است و نتیجه های آن چیست؛ زیرا ارزش هر کاری به نتیجه های آن بستگی دارد.
اگر انسان به کاری بپردازد که سودی به حال او یا جامعه نداشته باشد، ارزشی نخواهد داشت. یا اگر به کاری مشغول شود که سود شخصی او را تأمین کند، ولی برای جامعه سودمند نباشد، مانند شغل های کاذب، ارزشی نخواهد داشت. ولی کاری که در تأمین سعادت فرد و جامعه نقش داشته باشد، به همان نسبت ارزش مند است.
2. تقسیم کار
تقسیم کار از جمله پدیده های اجتماعی است که از زمان های دور آغاز شده و تا کنون ادامه دارد. در آغاز، تقسیم کار به شکل کلی مانند کشاورزی، دامداری، تجارت، صنعت و خدمات بود، ولی امروزه با پیشرفت علم و صنعت، کارها آن چنان ریز و تخصصی شده که بسیاری از کارها را که در گذشته یک فرد به عهده می گرفت، اکنون به صورت چندین رشته درآمده است.
البته در تقسیم کار گاهی کارها به صورت تخصصی تقسیم می شوند و گاهی در هر حوزه کاری وظیفه هر فردی مشخص می گردد.