- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- فرضیه های پژوهش 9
- هدف پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 6 . شأن 15
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- ب) ارتباط با خدا 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- اشاره 29
- 2. هدف مندی انسان 32
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- 1. عبادی بودن کار 43
- اشاره 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- اشاره 49
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- 1. تعلیم و تربیت 59
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 2. دین پژوهی 62
- اشاره 63
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 5. قضاوت 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- کشاورزی 70
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- الف) مالک بودن انسان 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- اشاره 78
- 10. تجارت 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- اشاره 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- الف) تجارت دریایی 81
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- 12. صنعت 83
- اشاره 83
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- الف) اجاره اموال 88
- 14. اجاره 88
- اشاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- 15. کارگری 89
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- اشاره 93
- 16. کار زنان 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- راحتی 97
- فصل اول: عوامل 97
- اشاره 97
- الف) اهداف 98
- ب) انگیزه ها 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- اشاره 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- 3. انگیزه بقا 106
- اشاره 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- اشاره 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- الف) موانع درونی 115
- اشاره 115
- اشاره 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 4. تنبلی و سستی 117
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- ب) موانع بیرونی 118
- اشاره 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- اشاره 120
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- الف) چند شغلی 121
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- اشاره 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- فرق آداب با قراردادها 124
- قراردادهای کار 124
- الف) شناخت درست کار 125
- اشاره 125
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- اشاره 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- اشاره 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- 1. نیت در کار 130
- اهمیت نیت 130
- اشاره 130
- اخلاص در نیت 131
- تعریف عمل خالص 132
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- هشدار به مؤمنان 134
- اشاره 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- اشاره 137
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- تعریف توکل 141
- فرق توکل و تفویض 141
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- توسل به وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- تعریف صبر 144
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- اشاره 144
- تأثیر صبر 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- ج) آداب کار 146
- 1. دور اندیشی 146
- اشاره 146
- 2. تقسیم کار 147
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- 1. امانت داری 148
- 2. کاردانی 148
- اشاره 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- نتیجه 155
- کار کودکان 156
- 3. تقسیم زمان 158
- زمان استراحت 158
- اشاره 158
- زمان کار 159
- شب کاری 159
- خواب بین روز 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- اشاره 162
- سعد و نحسی روزها 162
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- 3. اثر روانی این امر 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- 7. عجله در کار 169
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- اشاره 169
- عجله ناپسند 170
- عجله پسندیده 171
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- حرص ناپسند 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- اشاره 172
- 8 . حرص بر کار 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- پرکاری پیامبر خدا 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- 9. کیفیت کار 176
- اشاره 176
- 1. حُسن برخورد 177
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- روش مؤمنان 179
- ویژگی مشاور 179
- فایده های مشورت 180
- اشاره 181
- 3. همکاری 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- اشاره 183
- 5. قرارداد 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- اشاره 188
- 6 . وفای به عهد 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- اشاره 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- اشاره 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- 8 . راست گویی 193
- سوگند 195
- سوگند برای نیرنگ 195
- نقض سوگند 195
- محدودیت های اختیار 196
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- اشاره 196
- تعریف انضباط 201
- 10. نظم و انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- اشاره 204
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- اشاره 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- وظیفه دست اندر کاران 208
- تعریف وجدان کاری 209
- مفهوم کار 209
- 2. وجدان کاری 209
- اشاره 209
- مفهوم وجدان 209
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- اشاره 210
- تأثیر وجدان کاری 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- 3. زراندوزی 215
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- اشاره 215
- الف) مال دوستی افراطی 216
- ب) منع انفاق 216
- د) عذاب قیامت 217
- ج) کم فروشی 217
- اشاره 218
- ه ) دیگر آثار 218
- 4. ربا 218
- جنگ با خدا و رسول 219
- آثار زیان بار ربا 219
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- هلاکت جامعه 220
- سبک شمردن حرام 220
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- ترک شدن واجبات 221
- فرار از ربا 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- قمار 224
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- اشاره 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- یک - آثار معنوی کار 226
- ب) آثار کارهای حلال 226
- اشاره 226
- کارهای مکروه 226
- اشاره 227
- آثار معنوی فردی 227
- 2. پرورش عقل 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- آثار معنوی جمعی 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- 3. نوآوری 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- آثار فردی 233
- اشاره 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- ج) تضمین روزی 246
- اشاره 247
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- اشاره 253
- 4. عذاب الهی 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- اشاره 257
- ب) کفران نعمت 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- اشاره 266
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب فرعونیان 267
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- شکر زبانی 274
- شکر قلبی 274
- اشاره 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر عملی 274
- ج) دعا و استغفار 275
- اشاره 275
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 2. بشارت نوح 276
- 1. بشارت هود 276
- 3. خطبه درخواست باران 277
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- د) هجرت 278
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- اشاره 279
- الف) حد تکوینی 279
- ب) حد تشریعی 280
- ج) حد اعتدال 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- الف) ریشه زراندوزی 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- اشاره 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- اشاره 286
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 288
- ب) حد سطح زندگی 288
- آیات اسراف و تبذیر 289
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- نشانه های اسراف کار 290
- اشاره 291
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- اشاره 298
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- تأمین زندگی فردی 299
- اشاره 300
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
عنوان نمونه، در مسأله ارث، حق پسر دو برابر دختر است، عدالت اقتضا می کند که سهم هر یک به همین نسبت به آن ها داده شود. نه اینکه سهم دختر هم برابر با پسر باشد.
در مسأله کار و انتخاب شغل نیز برابری زن و مرد در حقوق بدین معناست که هر یک از زن و مرد حق دارند در محدوده ای که شرع مشخص نموده مشغول باشند. نه تنها زن آزاد نیست که شغل غیر متناسب با وضعیت خود برگزیند، بلکه مرد نیز باید حدود شرعی را رعایت کند و در گزینش هر شغلی آزاد نخواهد بود.
اختلاط زن و مرد
یکی از مسایلی که از دیدگاه اسلامی بسیار اهمیت دارد مسأله حفظ حریم خانواده است. اسلام گر چه زنان را از بردگی و زیر سیطره همه جانبه مردان بودن و محروم بودن از حقوق نجات داد، ولی آزادی بی بندوبار زنان را نیز محکوم کرده است؛ زیرا چنین آزادی ای فسادهای اجتماعی بسیاری دارد و سبب از هم پاشیدن کیان خانواده و در نتیجه نادیده گرفتن تربیت درست فرزندان خواهد شد.
علی علیه السلام در سفارش معروف خود به امام مجتبی علیه السلام درباره زنان می فرماید:
وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصارِهنَّ بحجابِکَ اِیّاهُنَّ فَاِنَّ شدَّهَ الحِجابِ أَبْقی عَلَیْهِنَّ، و لَیْسَ خُروجُهُنَّ بِأَشَدَّ مِنْ اِدْخالِکَ مَنْ لا یوثَقُ بِهِ عَلَیهِنَّ و اِن اسْتَطَعتَ اَنْ لا یَعْرِفْنَ غَیرَکَ فَافْعَل.(1)
شهید مطهری رحمه الله در ترجمه و توضیح این بیان می نویسد:
1- . نهج البلاغه، نامه 31.