- دیباچه 1
- تبیین موضوع 8
- هدف پژوهش 9
- فرضیه های پژوهش 9
- فرضیه اصلی 10
- دیگر فرضیه ها 10
- واژه های مهم در مفهوم کار 12
- اشاره 12
- 2. عَمَل «یَعْمَلون» 13
- 3. شُغل «شَغَلَتْنا»، «شُغُل» 13
- 1. فِعل «فاعل» 13
- 4. صُنْع «اِصْنَعْ»، «صَنْعَه»، «مَصانِع» 14
- 5. أمر «الْأَمر»، «أَمْرُهُم» 14
- 6 . شأن 15
- 8 . کَسَب «اِکْتَسَبُوا»، «اِکْتَسَبْنَ» 15
- 7. سعی «سعی»، «سَعْیُهُمْ»، «لِسَعْیِه» 15
- 9. کَدْح «کادِح»، «کَدْحا» 16
- 11. جهد «جهاد» 16
- 10. جوب «جابوا» 16
- 12. سخر «سخّر»، «سَخَّر لکم»، «سُخریا» 17
- 13. «جِدّ» 17
- 16. «کَدّ» «اَلْکادّ»، «کَدیده» 18
- واژه های مرتبط با مصادیق کار 18
- ب) ارتباط با خدا 21
- واژه های مربوط به آداب و مقررات کار 21
- الف) شناخت حلال و حرام 21
- ج) آداب کار 22
- د) آداب کار در ارتباط با دیگران 23
- الف) آثار زیان بار کارهای حرام 25
- واژه های مربوط به آثار کارهای حرام 25
- ب) آثار معنوی و مادی کارهای حلال 26
- واژه های مربوط به نقش عوامل غیر کاری در زندگی 27
- الف) رزاق بودن خداوند 27
- د) عمل صالح و گشایش روزی 28
- ب) گشایش و تنگی روزی 28
- ج) گناه و تنگی روزی 28
- بخش دوم: انسان و کار از نگاه وحی 29
- الف) نگرش قرآن به انسان 29
- اشاره 29
- اشاره 29
- هدف های اجتماعی انسان 32
- 2. هدف مندی انسان 32
- 3. اجتماعی بودن انسان 33
- 4. رابطه فرد و جامعه 34
- 6 . خوش بختی و بدبختی 35
- اشاره 41
- زندگی به اندازه کفاف 42
- اشاره 43
- 1. عبادی بودن کار 43
- 2. کار در ردیف جهاد 45
- 4. بیکاری، امری نکوهیده و ناپسند 46
- 3. کار، نشانه الهی 46
- 5. کار، مایه عزت 47
- اشاره 49
- انواع کار از دیدگاه ارزشی 49
- کارهای ناسازگار با تعالی انسان 50
- الف) کارهای عبادی و غیر عبادی 50
- ب) کارهای حلال و حرام 51
- ج) کارهای مکروه 57
- اشاره 58
- 1. تعلیم و تربیت 59
- کارهای مناسب از دیدگاه اسلام 59
- 2. دین پژوهی 62
- اشاره 63
- 4. امر به معروف و نهی از منکر 63
- ب) وظیفه حکومتی 65
- دایره حِسْبه در فقه اسلامی 66
- 5. قضاوت 66
- اشاره 67
- 6 . حفظ امنیت 67
- الف) حق حاکمیت از آن مؤمنان است 68
- ج) نگهبانی از مرزها 69
- د) فراهم ساختن امکانات نظامی 69
- ب) وصف پیکار گران عصر امام زمان علیه السلام 69
- کشاورزی 70
- 7. کشاورزی و باغداری 70
- باغداری 71
- الف) انسان کِشت کننده است نه رویاننده 72
- ج) باغی آباد با میوه های گوناگون 73
- ب) ذخیره سازی 73
- د) رزق پاکیزه 74
- ویژگی هدایت کنندگی نعمت های الهی 74
- اشاره 75
- الف) مالک بودن انسان 76
- د) یادآوری برخی از منفعت ها 76
- ب) حلال بودن بهره برداری 76
- ج) آوردن نام برخی از چهار پایان 76
- ه) مایه پند و عبرت 77
- 10. تجارت 78
- اشاره 78
- الف) آیات مربوط به تجارت 79
- 11. بهره برداری از دریا و رودخانه ها 80
- اشاره 80
- ج) منع نکردن از تجارت مشروع 80
- ب) تجارت حلال و حرام 80
- الف) تجارت دریایی 81
- ب) صیادی و استخراج معادن زیردریایی 81
- ه) کشتی ها و سفینه های کوه آسا 82
- د) سد سازی و پرورش ماهی در رودخانه ها 82
- ج) فعالیت های نظامی از راه دریا 82
- 12. صنعت 83
- اشاره 83
- الف) آهن؛ محور کارهای صنعتی 83
- ب) صنعت زره سازی 84
- ج) صنعت کشتی سازی 84
- 13. گردش گری 85
- 14. اجاره 88
- الف) اجاره اموال 88
- اشاره 88
- ب) اجرت به ازای کار 88
- ب) ارزش و اهمیت کارگری 89
- 15. کارگری 89
- الف) مفهوم کارگری 89
- ج) کارگری در قرآن 91
- نمونه قرآنی 92
- 16. کار زنان 93
- اشاره 93
- دسته بندی کلی کارها 94
- اشاره 96
- اشاره 97
- فصل اول: عوامل 97
- راحتی 97
- الف) اهداف 98
- اشاره 99
- ب) انگیزه ها 99
- اشاره 99
- 1. میل به نیازهای اولیه 99
- الف) زینت های ناپسند (شیطانی): 100
- ب) زینت های پسندیده 102
- 2. شخصیت طلبی 103
- اشاره 103
- ب) شخصیت طلبی پسندیده 105
- 3. انگیزه بقا 106
- اشاره 106
- الف) انگیزه بقای ناپسند 107
- اشاره 108
- الف) پیشی گرفتن از یکدیگر در نیکی ها 108
- 4. انگیزه خدا جویی 108
- ج) خدمت به بندگان و انتظار پاداش از خدا 111
- د) در جست وجوی خشنودی الهی 113
- اشاره 115
- اشاره 115
- الف) موانع درونی 115
- 2. دید منفی به دنیا 116
- 3. برداشت منفی از رزاق بودن خداوند 117
- 4. تنبلی و سستی 117
- اشاره 118
- ب) موانع بیرونی 118
- 1. بهره کشی از عده ای به قیمت بیکاری دیگران 118
- 2. بیکاری در نتیجه فن آوری 119
- 4. نظام اجتماعی نادرست 120
- اشاره 120
- 3. بیکاری پنهان 120
- الف) چند شغلی 121
- ب) توزیع ناعادلانه ثروت 121
- بخش ششم: آداب و قراردادهای کاری 122
- فرق آداب با اخلاق 122
- تعریف ادب 122
- اشاره 122
- ادب اسلامی و التقاط 123
- قراردادهای کار 124
- فرق آداب با قراردادها 124
- 2. آخرت گرایی در کارها 125
- الف) شناخت درست کار 125
- 1. ارزش و اهمیت کار 125
- اشاره 125
- اشاره 125
- آداب و قراردادهای کار 125
- الف) تعریف حلال و حرام 127
- اشاره 127
- 3. شناخت حلال و حرام 127
- پاکیزگی و پلیدی 128
- 4. رابطه ایمان و عمل صالح 129
- ب) آداب کار در ارتباط با خدا 130
- اهمیت نیت 130
- 1. نیت در کار 130
- اشاره 130
- اخلاص در نیت 131
- تعریف عمل خالص 132
- 2. آغاز کارها به نام خدا 132
- 4. پرهیز از کارهای حرام 133
- 3. «ان شاء اللّه» گفتن 133
- 5. اهمیت دادن به نماز 134
- هشدار به مؤمنان 134
- اشاره 134
- در وصف یاد کنندگان خدا 135
- نماز در صحنه کاروزار 135
- اشاره 137
- درخواست دنیا یا آخرت؟ 137
- 6 . درخواست از خدا 137
- درخواست از فضل خدا 138
- 7. توکل بر خدا 140
- اشاره 140
- فرق توکل و تفویض 141
- تعریف توکل 141
- ذوالقرنین و بهره مندی از وسیله ها 142
- توسل به وسیله ها 142
- یعقوب پیامبر و بهره مندی از وسیله ها 143
- 8 . صبر و شکیبایی 144
- تعریف صبر 144
- اشاره 144
- تأثیر صبر 145
- 9. خشنود شدن به خشنودی خدا 145
- پاداش صبر کنندگان 145
- 1. دور اندیشی 146
- اشاره 146
- ج) آداب کار 146
- 2. تقسیم کار 147
- اشاره 148
- 2. کاردانی 148
- یوسف پیامبر و خزانه داری مصر 148
- 1. امانت داری 148
- زمامداری طالوت 149
- نگرش قرآن به زن 150
- اشاره 150
- حقوق اجتماعی زن 151
- برابری حقوق زن و مرد 152
- اختلاط زن و مرد 153
- نهی از آرزوی بیهوده 154
- نه ماندن در خانه و نه اختلاط 154
- نتیجه 155
- کشاندن زنان به بازار کار 155
- کار کودکان 156
- زمان استراحت 158
- 3. تقسیم زمان 158
- اشاره 158
- زمان کار 159
- خواب بین روز 159
- شب کاری 159
- کار و استراحت 160
- 4. سحر خیزی 161
- 5. به فال نیک گرفتن 162
- سعد و نحسی روزها 162
- اشاره 162
- فال نیک یا بد زدن 163
- فال بد زدن در قرآن 163
- 1. تعریف «تَطَیُّر» و «تَفَأُّل» 164
- 3. اثر روانی این امر 165
- 2. فرق بین «تطیّر» و «تفأّل» از دیدگاه اسلام 165
- شیوه عملی در کارها 166
- 6 . استمرار کار 167
- اشاره 169
- 7. عجله در کار 169
- انسان؛ عجول بالطبع 169
- عجله ناپسند 170
- روایات و عجله در کارهای خیر 171
- عجله پسندیده 171
- قرآن و عجله در کارهای خیر 171
- حرص ناپسند 172
- در تضمین روزی و منع حرص 172
- اشاره 172
- 8 . حرص بر کار 172
- سیری ناپذیری انسان حریص 173
- پرکاری اهل بیت علیهم السلام 174
- پرکاری پیامبر خدا 174
- به تأخیر انداختن کارها 175
- کم کاری 175
- اشاره 176
- 9. کیفیت کار 176
- د) آداب و قراردادهای کار در ارتباط با دیگران 177
- 1. حُسن برخورد 177
- 2. مشورت 178
- اشاره 178
- حق مشاور و مشورت کننده 179
- روش مؤمنان 179
- ویژگی مشاور 179
- فایده های مشورت 180
- اشاره 181
- 3. همکاری 181
- ملاک همکاری 181
- 4. رعایت عدل و احسان 182
- 5. قرارداد 183
- اشاره 183
- 1. مشخص بودن نوع کار 184
- 2. رعایت تناسب میان شغل و شاغل 184
- 4. مزد کار 185
- 5. وکیل قرار دادن خدا 185
- 6 . عمل به تعهد 185
- فراگیر بودن مفهوم عهد 188
- 6 . وفای به عهد 188
- اشاره 188
- لزوم وفای به عهد 189
- اهمیت وفای به عهد 189
- اشاره 191
- انسان و بار امانت الهی 191
- امین بودن انبیای الهی 191
- امانت داری در نگاه علی علیه السلام 192
- اشاره 193
- راستگویی و دیگر آداب 193
- 8 . راست گویی 193
- سوگند برای نیرنگ 195
- سوگند 195
- نقض سوگند 195
- 9. اختیار و مسئولیت 196
- محدودیت های اختیار 196
- اشاره 196
- تعریف انضباط 201
- 10. نظم و انضباط 201
- اشاره 201
- تشویق و تنبیه 202
- انضباط اجتماعی 203
- ه) دیگر موضوع های مرتبط با آداب کار 204
- اشاره 204
- تعریف فرهنگ کار 205
- اشاره 205
- ابعاد فرهنگ 205
- فرهنگ کار از دیدگاه اسلامی 206
- نمود فرهنگ کار در جوامع اسلامی 207
- وظیفه دست اندر کاران 208
- خداباوری؛ رمز پیروزی 208
- مفهوم کار 209
- مفهوم وجدان 209
- 2. وجدان کاری 209
- اشاره 209
- تعریف وجدان کاری 209
- تأثیر وجدان کاری 210
- 3. قانون کار 210
- عوامل تأثیرگذار بر وجدان کاری 210
- اشاره 210
- اشاره 211
- مرجع رسیدگی به امور کارکنان 211
- اشاره 213
- الف) آثار کارهای حرام 214
- 1. دنیازدگی و انکار معاد 214
- اشاره 214
- اشاره 215
- 3. زراندوزی 215
- 2. طغیان در «روزی» و غضب الهی 215
- ب) منع انفاق 216
- الف) مال دوستی افراطی 216
- د) عذاب قیامت 217
- ج) کم فروشی 217
- ه ) دیگر آثار 218
- اشاره 218
- 4. ربا 218
- آثار زیان بار ربا 219
- جنگ با خدا و رسول 219
- پی آمدهای گسترش رباخواری 220
- سبک شمردن حرام 220
- هلاکت جامعه 220
- ترک شدن قرض الحسنه 221
- فرار از ربا 221
- ترک شدن واجبات 221
- اثر ربا در قیامت 222
- 5. رشوه 223
- اشاره 224
- قمار 224
- 6 . داد و ستد چیزهای زیان آور و ناپاک 224
- شراب 224
- آثار بد شراب و قمار در قرآن 225
- ب) آثار کارهای حلال 226
- کارهای مکروه 226
- یک - آثار معنوی کار 226
- اشاره 226
- اشاره 227
- آثار معنوی فردی 227
- 2. پرورش عقل 227
- 1. پر کردن وقت های بیکاری 227
- نقش تجارت در افزایش عقل 228
- 3. نوآوری 229
- آثار معنوی جمعی 229
- 4. تجلیل از افراد نمونه 229
- 5. پاداش آخرتی 229
- اشاره 232
- دو - آثار مادی کار 232
- اشاره 233
- آثار فردی 233
- 1. مالکیت خصوصی 234
- تعریف ها 236
- 2. حقوق و دستمزد 236
- آیات مرتبط با حقوق و دستمزد 237
- آثار اجتماعی 241
- انفاق 243
- انفاق؛ عامل نجات جامعه از هلاکت 243
- ب) تأکید قرآن بر توجه به رزاق بودن خداوند 245
- یک - رزاق بودن خداوند 245
- اشاره 245
- اشاره 245
- الف) مفهوم رزق 245
- ج) تضمین روزی 246
- د) برداشت منفی از تضمین روزی 247
- مستجاب نشدن دعا بدون کار 247
- اشاره 247
- ه) گشایش و تنگی روزی 249
- روزی خوردن از بیت المال 249
- اشاره 249
- 2. امتحان الهی 251
- 3. جلوگیری از سرکشی 252
- اشاره 253
- 4. عذاب الهی 253
- دو - گناه 253
- الف) روگردانی از یاد خدا 255
- نکته ها 256
- ب) کفران نعمت 257
- اشاره 257
- 1. داستان دو مرد غنی و فقیر 258
- 2. داستان چند باغدار 259
- 3. ناشکری قوم «سبا» و سیل ویرانگر 260
- 4. داستان قریه ای ناسپاس 261
- 5. کفران نعمت های معنوی 261
- اشاره 262
- 6. استدراج به وسیله نعمت 262
- تعریف استدراج 264
- ج) ظلم؛ عامل هلاکت جامعه 266
- اشاره 266
- عذاب قوم عاد 267
- عذاب قوم ثمود 267
- عذاب فرعونیان 267
- اشاره 268
- سه - عمل صالح 268
- اشاره 269
- الف) ایمان و تقوا 269
- 2. پایداری بر ایمان و روزی فراوان 270
- 1. گشودن برکت های آسمان و زمین 270
- 3. تقوا و روزی 271
- 1. شکر نعمت و گشایش زندگی 272
- ب) شکر نعمت 272
- اشاره 272
- ادای حق اللّه و افزایش روزی 273
- شکر قلبی 274
- اشاره 274
- شکر زبانی 274
- 2. مراتب شکر نعمت 274
- شکر عملی 274
- ج) دعا و استغفار 275
- اشاره 275
- 2. بشارت نوح 276
- استغفار و فراوانی نعمت 276
- 1. بشارت هود 276
- 4. توصیه امام صادق علیه السلام 277
- 3. خطبه درخواست باران 277
- د) هجرت 278
- یک - حدود الهی 279
- اشاره 279
- اشاره 279
- بخش نهم: سطح مطلوب زندگی 279
- الف) حد تکوینی 279
- ج) حد اعتدال 280
- ب) حد تشریعی 280
- دو - نفی فقر و نداری 280
- اشاره 282
- سه - نفی زراندوزی 282
- اشاره 283
- الف) ریشه زراندوزی 283
- ب) بدترین آثار زراندوزی 283
- 1. نابودی دین و آخرت 283
- 2. فقر و آثار بد آن برای دیگران 284
- ج) پیشگیری از زراندوزی 285
- الف) تشویق به زندگی در حد عفاف و کفاف 286
- اشاره 286
- چهار - در حد عفاف و کفاف 286
- ب) حد سطح زندگی 288
- اشاره 288
- 2. اسراف بالاترین حد 289
- آیات اسراف و تبذیر 289
- نشانه های اسراف کار 290
- 3. اقتصاد و میانه روی 291
- اشاره 291
- اهمیت اقتصاد و تدبیر در زندگی 292
- توصیه قرآنی 293
- ج) الگوهای زندگی در حد عفاف و کفاف 294
- د) نقش دولت در سطح زندگی مردم 298
- اشاره 298
- 1. ترویج سطح مطلوب زندگی 298
- تأمین زندگی فردی 299
- 2. تأمین سطح مطلوب زندگی 299
- اشاره 299
- سطح زندگی دولت مردان 299
- تأمین در سطح زندگی اجتماعی 300
- اشاره 300
- 3. ایجاد تعادل اجتماعی 300
- ایجاد اشتغال 301
- نتیجه گیری نهایی 302
- نتیجه 302
- کار و برنامه سازان رسانه 307
- پیشنهادها 310
- پرسش های کارشناسی 314
امام خمینی رحمه الله در اهتمام به مصلحت نسل جوان می فرماید:
محصلی که می تواند به کار مناسب با شأنش بپردازد، ولی کسب و کار مانع از اشتغال به تحصیل یا موجب کندی وی در راه کسب دانش باشد، می تواند از سهم سبیل اللّه زکوه استفاده کند؛ خواه تحصیل آن علم واجب عینی باشد یا واجب کفایی، و یا مستحب باشد.(1)
بر عهده دولت اسلامی است که به خانواده های محروم توجه بیش تری کند و با کمک مالی یا فراهم آوردن شرایط کاری مناسب، مانع از استثمار و بهره کشی از کودکان گردد.
3. تقسیم زمان
اشاره
تقسیم زمان به منظور انجام به موقع هر کاری در عملی شدن اهداف و موفقیت انسان نقش اساسی دارد.
خداوند شب را برای خواب و استراحت قرار داده است تا سبب آرامش و آسایش انسان گردد و روز را برای جست و جوی روزی و دیگر کارهای مربوط به زندگی قرار داده است.
زمان استراحت
قرآن می فرماید:
«جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنوا فیه؛ خداوند شب را برای آرامش شما قرار داده است.» (یونس: 67)
«وَ جَعَلْنَا اللَّیلَ لِباسا؛ شب را به منزله پوششی برای شما قرار دادیم.» (نبأ: 10)
«وَ جَعَلْنا نَوْمَکُمْ سُباتا؛ خواب را برای شما مایه آسایش قرار دادیم.» (نبأ: 9)
1- . رساله نوین، امام خمینی رحمه الله، ج 2، ص 97.