کار در زندگی فردی و اجتماعی از دیدگاه قرآن صفحه 203

2. توجه به پی آمد بد یکسان نگری که همان تشویق کردن بی انضباطی و کم رنگ جلوه دادن رعایت انضباط است.

3. توجه به این که تشویق و تنبیه امری طبیعی است که هر فردی با چگونه عمل کردن خود آن را برگزیده است.

4. لازمه عمل به اصل تشویق و تنبیه این است که معیارهایی برای ارزیابی عملکرد افراد قرار داده شود.

البته، تشویق بر تنبیه مقدم است. تنبیه همواره باید به عنوان آخرین سلاح به کار برده شود؛ زیرا تشویقِ افرادی که از خود شایستگی لازم را نشان می دهند، نه تنها سبب دلگرمی آن ها و ترغیب به کار نیک خواهد شد، بلکه این عمل، خود نوعی تنبیه برای خطاکاران تلقی شده و در آن ها ایجاد حرکت خواهد کرد. هم چنان که علی علیه السلام می فرماید:

اُزجُر المُسیءَ بِثَوابِ المُحسِن.(1)

با پاداش دادن به نیکوکار، بدکار را از بدی بازدار.

انضباط اجتماعی

محور قرار دادن رهبری و توجه به رضایت او در ایجاد و حفظ انضباط اجتماعی، نقش بسیار مهمی دارد؛ زیرا اگر بنا باشد که افراد یک جامعه از منابع قدرت گوناگون، اعم از داخلی و خارجی خط بگیرند، نتیجه ای جز هرج و مرج و بی نظمی نخواهد داشت.

خداوند در مورد انضباط اجتماعی می فرماید: